Door Beulah | 10 april 2019
Het veranderende ontwerp van Italië's bankbiljetten en postzegels biedt een uniek inzicht in het tumultueuze begin van de 20e eeuw van het land. Van de pogingen van uitgevers zich aan te sluiten bij de kroon tot de wedergeboorte van na de Tweede Wereldoorlog; we hebben een gids samengesteld voor de veelvoorkomende thema's, motieven en zelfs subliminale berichten.
Postzegels, bankbiljetten, zelfs boeken; deze vormen van 'zachte propaganda' hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in hoe een land zich aan de wereld presenteert. Het Italië van het begin van de 20e eeuw is een fascinerend voorbeeld; met 's lands zachte propaganda als gevolg van intense politieke onrust en de zoektocht naar een nationale identiteit. Zelfs de amateurs onder ons kunnen een goede inschatting maken van wanneer een specifieke Italiaanse postzegel, bankbiljet of leerboek gedrukt is; alleen al door te kijken naar het gebruikte palet en profielen.
Conservatieve innovatie aan het begin van de eeuw
Ontwerpers van Italië's visuele nationale identiteit in de vroege 20e eeuw was gericht op postzegels, bankbiljetten en munten, aangezien de kracht van goed ontworpen boekomslag nog niet goed werd begrepen. Echter, het gebruik van eenvoudige, eenkleurige stofhoezen door uitgevers was op zich belangrijk, omdat uitgevers kleuren kozen die geassocieerd werden met het koninklijk huis en religie. Ontwerpers van postzegels en bankbiljetten hadden, ter vergelijking, veel meer vrijheid, hoewel zij ook aan meer controle onderworpen werden dan hun literaire tegenhangers.
50 Lire 1915 - Banco di Napoli - Gigante BN 6F
In 1910 werden nieuwe Italiaanse bankbiljet schetsen in opdracht gemaakt met de boodschap dat ze een typische Italiaans beroep met eenvoud, puurheid en evenwicht dienden te vertegenwoordigen. Een meer praktische kant van de opgave was dat de kleuren van de biljetten uniek dienden te zijn en contrasterend genoeg om vervalsers tegen te gaan. Het resultaat was een serie van sierlijke bankbiljetten in een (voor die tijd) verbluffend scala aan kleuren.. Balans werd gecreëerd door het gebruik van de klassieke beeldhouwkunst en beelden, zoals de twee Nicola Cantalamessa-Papotti beeldengroepen die de façade van Palazzo Koch versieren.
Mussolini en de verschuiving van het koninklijk huis naar het leger
De eerste drie decennia van de 20e eeuw was het standaard praktijk voor alle Italiaanse langlopende postzegelseries om ofwel een portret van de koning af te beelden, of het nationale wapenschild. Dit veranderde in 1929 toen Benito Mussolini's fascistische regering de 'Serie Imperiale' (‘keizerlijke serie’) uitbracht. Hoewel de naam van de serie een duidelijke knipoog was naar de traditie van het afbeelden van royalty en nog steeds het portret van de koning lieten zien, gaven deze postzegels een zeer duidelijk signaal af over wie echt aan de macht was in Italië.
Koninkrijk Italië 1923 - Manzoni complete serie van 6 waarden - Sassone NN. 151/156
De fasces (een bundel van takken, vaak afgebeeld met een bijl), een algemeen erkend symbool van de fascistische staat, was sterk vertegenwoordigd. Onder de portretten waren grote Italiaanse militaire leiders, zoals Julius Caesar, keizer Augustus, hoewel Mussolini, verrassend genoeg afwezig was. Hij stond wel op een serie postzegels ter herdenking van Adolf Hitlers 1941 bezoek aan Rome. Gebruikmakend van hetzelfde palet als de Serie Imperiale, beelden deze speciale postzegels de twee dictators tegenover elkaar af, omgeven door fascistische symboliek.
De cultus van Il Duce betekende dat – in een tijd dat inkt, papier en niet-essentiële afdrukken beperkt beschikbaar waren door de oorlog – uitgevers nog altijd prioriteit gaven aan het afbeelden van Mussolini‘s gezicht op boekomslagen. Veel boekontwerpers hielden de vooroorlogse trend aan van eenvoudige, sobere boekomslagen; een praktijk waardoor fictie, non-fictie en leerboeken vrijwel niet van elkaar te onderscheiden waren. Een aanzienlijk aantal boeken, echter, vertoonde etsen, schilderijen en zelfs foto's van de dictator.
Naoorlogse standaardisatie en vernieuwing
In Juli 1943 werd voor het eerst de Geallieerde Militaire Valuta uitgegeven (AM lire). Deze eenvoudige bankbiljetten betekenden een duidelijke afwijking van de traditionele lire; de grote Italiaanse mannen en bouwwerken werden opzij geschoven en in plaats daarvan werd gekozen voor pastel randen en een eenvoudig getal in het midden. Onnodig te zeggen, voor de geallieerden was het afbeelden van Mussolini‘s gezicht geen prioriteit. Het feit dat de AM lire vrijwel identiek waren aan AM in andere landen was een duidelijke boodschap aan de Italiaanse bevolking dat hun natie één-van-vele onder geallieerde controle was geworden.
Het ontwerp van Italiaanse postzegels werd niet onmiddellijk beïnvloed zoals bij de bankbiljetten, mogelijk omdat de geallieerden destijds niet beseften dat de meerderheid van de Italiaanse postdiensten nog functioneerde. Zich terugtrekkend, stelden de Nazi‘s de marionettenregering Italiaanse Sociale Republiek in het noorden van Italië in, en deze begon bijna onmiddellijk zijn eigen postzegels uit te geven. Op deze postzegels stond niet langer Mussolini of andere hooggeplaatste Nazi’s. Ze bleven echter de symbolen van het regime van Il Duce gebruiken met gestileerde beelden van Romeinse en klassieke Italiaanse architectuur.
1000 Lire Medusa 09-02-1948 / 11-02-1949
Italië was de Tweede Wereldoorlog in zwakke toestand uitgekomen, geteisterd door conflicten en meerdere invasies, en met de meedogenloos utilitaire AM lire. Italiaanse uitgeverijen waren tot stilstand gekomen, waardoor boeken uit die periode bijzonder zeldzaam zijn, en de postdiensten waren in ontredderde staat, met veel verwarring over welke postzegels nog steeds gebruikt werden. Italië moest duidelijk zijn nationale identiteit heroverwegen en herstellen.
Met de focus verleggend van het Italiaanse Rijk naar Italiaanse vernieuwers gaf De Bank van Italië opdracht aan Fiorenzo Masino Bessi om een nieuwe serie bankbiljetten te ontwerpen. De ontwerpen van Bessi bestonden uit portretten van componist Giuseppe Verdi, kunstenaars Rafaël en Michelangelo en, natuurlijk, Leonardo da Vinci. Veel waarnemers zagen dit als een teken dat Italië klaar was om de tweede helft van de 20e eeuw in te gaan met een gevoel van nationale trots.
____________________
Gebruik de hashtag #20CenturyItaly op Catawiki om boeken, postzegels en meer te vinden met betrekking tot de onderwerpen in dit artikel.
____________________
Ontdek meer bankbiljetten | boeken | postzegels
Deze artikelen vind je misschien ook interessant: