Valentina is een fictief personage uit de gelijknamige stripreeks, gemaakt door Guido Crepax in 1965. De serie heeft een filmische, vaak dromerige stijl en staat vol met citaten, variërend van geschiedenis tot kunst en zelfs de strip. In de plots versmelten echt en denkbeeldig vaak zonder duidelijk onderscheid.
Het kenmerk van de tekenaar zijn de verfijnde samenvoegingen van allerlei gedetailleerde beelden. Een verwijzen naar de optische kunst, typische fotografische sequenties, meerdere shots en kadrering van details. Veel platen zijn inderdaad collages van suggestieve close-ups, vergrotingen van details waarbij de weinige lijnen, de contrasten van zwart en wit, doen denken aan het fotografische testvel, waarbij de negatieven op een vel fotopapier worden gelegd zodat in één oogopslag alle foto’s beoordeeld kunnen worden. (Zoals ook te zien is in de film "Blow-up" van Antonioni uit 1966).
Het personage debuteerde in 1965 in het tijdschrift Linus, aanvankelijk bedoeld voor de rol van een secundair personage, in de derde aflevering van de sciencefiction-stripreeks ‘La curva di Lesmo’, waarin het personage Neutron (alias Philip Rembrandt) centraal stond, waarvan Valentina de vriendin is maar al snel de hoofdrolspeelster van de serie wordt.
Valentina Rosselli is een jonge en gracieuze jonge vrouw die volgens Guido Crepax in 1942 in Milaan werd geboren. Als professionele fotograaf werkt ze zelfstandig, waardoor ze in de meest uiteenlopende omgevingen kan werken. Tijdens haar omzwervingen ontmoet ze Neutron, een nieuwsgierig personage begaafd met bovennatuurlijke krachten, die Philip Rembrandt blijkt te zijn, een Amerikaanse kunstcriticus en in zijn vrije tijd criminoloog. Hij werd haar echtgenoot en samen kregen ze een zoon, Mattéo, geboren in 1971. Elf jaar later, terwijl Italië werd geconfronteerd met de opkomst van de Rode Brigades, stierf Mattéo bij een aanval.
Geïnspireerd door de vrouw van de auteur, Luisa Mandelli, is Valentina een brunette, met kort haar en een jongensachtige uitstraling. Ze is een elegante, intelligente en bevrijde vrouw die haar fantasieën zonder beperkingen leeft. Met dit slanke en bijna aseksuele karakter spreekt Guido Crepax een intellectueel en verfijnd publiek aan dat ver verwijderd is van populaire erotische producties en de rondborstige vrouwen die ze presenteren. Valentina aarzelt niet om in haar onderbewustzijn te duiken en haar erotische, sadomasochistische fantasieën uit te leven, bevolkt door 18e-eeuwse Spaanse schildknapen of perverse nazi-officieren.
Valentina is ongeveer twintig jaar oud aan het begin van haar avonturen en wordt ouder tijdens de afleveringen, tegelijkertijd met haar auteur, en wordt een vrouw van middelbare leeftijd die niets van haar sensualiteit heeft verloren. Guido Crepax verklaarde: “Toen ik een kind was, haatte ik het feit dat stripfiguren nooit ouder worden”. In 1996 beëindigde hij de carrière van zijn heldin in een aflevering die hij 'Naar de duivel met Valentina!' noemde (Al diavolo, Valentina).
Ze is één van de weinige personages in de geschiedenis van de Italiaanse strips over wie alles bekend is, inclusief haar identiteitskaart: ze werd geboren op eerste kerstdag 1942 (net als Luisa Mandelli, de vrouw van Crepax) zelfs de woonplaats is hetzelfde, een appartement in via De Amicis in Milaan en zij wordt ouder zoals een echt persoon.
In een aflevering gewijd aan haar jeugd onthult Valentina dat ze aan het einde van haar adolescentie Lulu's uiterlijk aannam, geïnspireerd door een film met Brooks, Pandora's Box (een stomme speelfilm uit 1928 van Pabst).
In een interview met de kinderen Antonio, Giacomo en Caterina Crepax (Crepas) lichten zij één en ander toe over het talent van hun vader:
Net als andere personages in strips en literatuur komt Valentina voort uit echte of zelfs autobiografische elementen. Ze lijkt veel op onze moeder, Luisa. Afgezien van hun fysieke verschijning, kleedden Valentina en Luisa zich hetzelfde. Ze deelden ook dezelfde ideeën. Net als onze moeder is Valentina verlegen en gereserveerd. Andere aspecten van het karakter komen echter van onze vader zelf voort: sociale en politieke betrokkenheid, het vermogen om verontwaardigd te zijn, de vrije geest, de strijd tegen censuur en een merkwaardige mengeling van exhibitionisme en verlegenheid. Wat de inspiratie voor diva Louise Brooks betreft: aanvankelijk was het niet de bedoeling dat er enige fysieke gelijkenis zou zijn. Toen onze vader vervolgens naar de films van Louise Brooks keek, werd hij beïnvloed door de opmerkelijke gelijkenissen van het personage in de bioscoop. Hij was op zoek naar een beeld van een vrouw dat heel anders was dan wat toen in de mode was: dat wil zeggen de blondine met blauwe ogen, smalle heupen en een grote borst – het lichaam van een Brigitte Bardot of van Ursula Andress. Onze vader wilde een vrouw tekenen die zowel een mannelijke component (kort haar, ondernemend en gewetenloos) als tegelijkertijd een flinke dosis vrouwelijkheid (zowel fysiek als spiritueel) moest hebben. Deze schijnbaar tegenstrijdige aspecten van het personage bestaan naast elkaar in Valentina.
Ze bestuurde onze auto en woonde in een appartement dat identiek was aan het onze. De heldin had ook ons adres en telefoonnummer! Onze vader gaf er altijd de voorkeur aan om de interieurs van huizen die hij goed kende in scène te zetten. Daarom tekende hij Valentina en Philip Rembrandt even gemakkelijk in ons appartement als in ons vakantiehuis. Het waren dezelfde deuren, dezelfde handgrepen, hetzelfde antiek vermengd met moderne meubels die in die jaren in de mode waren. De verklaring voor dit alles is dat onze vader geen werkruimte buitenshuis had. Het atelier van onze vader was een kamer in ons huis. Zoals de schrijver Emilio Salgari zei, was Guido Crepax een ‘onbeweeglijke’ reiziger. Al zijn inspiratie haalde hij uit deze interieurs die hij dagelijks met zijn gezin zag. We noemden onze vader vaak een ‘liefdevolle vampier’ omdat het was alsof hij het sap uit ons leven zoog om alles in zijn vaak fantastische dimensie te herwerken. Het is inderdaad “ons” terras waar Valentina een buitengewoon en mysterieus bezoek krijgt van een stille man die uit de ruimte is gevallen.
Het erotische deel in Valentina's avonturen speelt zich vooral af in haar fantasieën. Onderwerping, sadisme, martelingen en in het algemeen erotische uitspattingen komen vaak voor in Valentina's dromen, maar hun waarde is vooral symbolisch en esthetisch. Onze vader had talloze ideeën gelezen en ontleend aan Sigmund Freuds "The Interpretation of Dreams" (1899). Hij wilde dus de geheime verlangens vertegenwoordigen van een vrouw die in het echte leven heel vrij en dominant is, terwijl ze er in haar erotische fantasieën voor kiest om onderdanig te zijn of mishandeld te worden. In het begin werd de diepere betekenis van deze representaties niet begrepen, vooral niet door vrouwen die actief waren in feministische bewegingen. Ze zagen deze denkbeelden als het zeer mannelijke en seksistische verlangen geprojecteerd op de vrouw, als object. Vervolgens besefte juist de feministen die in de eerste plaats zeer kritisch waren geweest, dat deze fantasieën samenvielen met die van veel vrouwen. Deze laatste zouden er heel goed voor kunnen kiezen om het object te zijn in een zeer besloten omgeving van erotiek. Dit was niet in tegenspraak met het feit dat ze in hun echte leven vrij en ongeremd waren en de controle over hun eigen lichaam hadden.
Het personage is ook gebruikt in advertenties. In 1973 werd zij de hoofdpersoon van een speelfilm en in 1989 van een televisieserie:
Baba Yaga (1973): speelfilm geschreven en geregisseerd door Corrado Farina en met Isabelle de Funès in de rol van Valentina. De film werd door de regisseur zelf betwist vanwege de bezuinigingen die zonder zijn medeweten door de productie waren gemaakt, maar er is een Amerikaanse editie op dvd waarin veel van het uitgesneden materiaal is teruggevonden.
Valentina (1989): televisieserie van 13 afleveringen van elk 25 minuten, geproduceerd tussen 1989 en 1990 door Mediaset met Demetra Hampton in de rol van Valentina; geregisseerd door Gianfranco Giagni en Giandomenico Curi.
Lijst van de verhalen in chronologische volgorde, zoals ze in het Italiaans verschenen:
1965
V0 - La curva di Lesmo
V01 - I sotterranei
1966
V02 - Ciao Valentina
V03 - La discesa
V04 - Un poco Loco
1967
V05 - Funny Valentine: Parigi o Dada
V06 - Funny Valentine: Tautology
V07 - Funny Valentine: The Lady Is a Tramp
V08 - Funny Valentine: New Orleans Function
V09 - Funny Valentine: April in Athens
V10 - Funny Valentine: Chinatown, my Chinatown
V11 - La forza di gravità
V12 - Valentina perduta nel paese dei Sovieti
1968
V13 - Gli Ussari della morte
V14 - Valentina con gli stivali
V15 - L'intrepida Valentina di carta
V16 - Funny Valentine: Oh, no! John!
1969
V17 - Funny Valentine: Il castello di Valentina
V18 - La Marianna la va in campagna
V19 - Funny Valentine: Filippo e Valentina (Ook bekend als: Hansel e Gretel o Sogni... Ricordi...)
V20 - Il bambino di Valentina
1970
V21 - Il gioco di Filippo e Valentina
V22 - Il manoscritto trovato in una carrozzella
1971
V23 - Baba Yaga
V24 - Barbablù
V25 - Chi ha paura di Baba Yaga?
V26 - Valentina intrepida
1972
V27 - Annette
V28 - Il piccolo re
V29 - Pietro Giacomo Rogeri
1973
V30 - I vestiti nuovi dell'imperatrice
V31 - Caduta angeli
1974
V32 - Valentina nel vaso di Pandora
V33 - Viva Trotsky
V34 - Riflesso
1975
V35 - Vita privata
V36 - Valentina nel metrò
V37 - La mangiatrice di tempo
V38 - Moscacieca
V39 - Valentina assassina
1976
V40 - Subconscious Valentina
V41 - Valentina pirata
V42 - Lanterna magica
1977
V43 - Rembrandt e le streghe
V44 - Anthropology
V45 - Doppio sogno - Valentina alla ricerca dei vestiti perduti
1978
V46 - prologo a U
1980
V47 - Nostalgia
V48 - Alfabeto muto
1981
V49 - Made in Germany
V50 - Le zattere
V51 - Storia di una storia
1982
V52 - Frau Rosselli und Fräulein Lang
V53 - Andante
V54 - Schwarzer Helm - Sogno
1985
V55 - Vent'anni dopo
V56 - La montagna incantata
V57 - Nessuno (1984/1986)
V58 - Vita privata (1975/1985)
1986
V59 - Effi come Darwin
1987
V60 - Lontano da Berlino
1988
V61 - La gazza ladra
1989
V62 - Osservazione acuta
1990
V63 - Sindrome di Moore
1991
V64 - Il falso Kandisky
1991
V65 - Bianca in persona
V66 - 8½
V67 - Time Out
1992
V68 - Settimo piano, scala a destra
1993
V69 - Valentina legge
1994
V70 - Valentina Movie
V71 - Chi ama chi?
1995
V72 - La spia
V73 - Due fiori
V74 - Valentina guarda
1996
V75 - Al diavolo, Valentina (Au diable Valentina !) Crepax maakt een einde aan de carrière van zijn heldin.
Publicaties:
De serie werd in de jaren zeventig ook gepubliceerd in Japan in het tijdschrift Woo en in Argentinië, waar Valentina's verhalen (omgedoopt tot Neutron) sinds het eerste nummer in november 1968 zijn verschenen in LD-Literatura Dibujada.
In Frankrijk verscheen het in het maandblad Hara-Kiri vanaf juni 1968 (nr. 81) en vervolgens in Charlie Mensuel vanaf oktober 1970 (nr. 21).
Als albums uitgegeven door Losfeld (1969), Dargaud (1983), Futuropolis (1985 tot 1986) en Albin Michel (1991).
In Nederland verscheen een album bij Kartoen (V42) De toverlantaarn in 1981.
Van 1986-1987 verschenen 6 albums bij uitgeverij Sombrero: (V23) Baba Yaga, (V24) Blauwbaard, (V25) De ontvoering van Mattia, Op weg naar de allerhoogste, (V28) Het koningskind, (V27) De onversaagde Valentina.
Italiaanse album-uitgaven:
Valentina (1968), Milano Libri
– introduzione
– I Sotterranei (V01)
– Valentina perduta nel Paese dei Sovieti (V12)
Valentina speciale (1969), Milano Libri
Valentina con gli stivali (1970), Milano Libri 192 p.
– introduzione
– La forza di gravità (V11)
– Valentina con gli stivali (V14)
– La Marianna la va in campagna (V18)
– Il bambino di Valentina (V20)
Baba Yaga (1971), Milano Libri, all'interno di Alì Baba Yaga
Ciao Valentina! (1972), Milano Libri 128 p.
Valentina nella stufa (1973), Milano Libri 192 p.
– introduzione
– Baba Yaga (V23)
– Barbablù (V24)
– Annette (V27)
– Il Piccolo Re (V28)
Diario di Valentina (1975), Milano Libri 192 p.
– L'intrepida Valentina di carta
– Valentina intrepida (V26)
– Vita privata (V35)
– Caduta Angeli (V31)
– Viva Trotskij (V33)
– Riflesso (V34)
A proposito di Valentina (1975), Quadragono Libri, Illustraties bij een tekst van Francesco Casetti
Valentina in giallo (1976), Milano Libri 176 p.
– Il duplice delitto della Via Morgue
– senza titolo (onuitgegeven episode)
– La curva di Lesmo (V0)
– Ciao Valentina! (V02)
– La discesa (V03)
– Un poco loco (V04)
Valentina assassina? (1977), Milano Libri 224 p.
– Bonnie & Clyde
– Il manoscritto trovato in una carrozzella (V22)
– Pietro Giacomo Rogeri (V29)
– Moscacieca (V38)
– Valentina nel metrò (V36)
– Valentina assassina (V39)
– Subconscious Valentina (V40)
Ritratto di Valentina (1979), Milano Libri 224 p.
– introduzione
– Rembrandt e le streghe (V43)
– Anthropology (V44)
– Appendice Funny Valentine (V19)
– Il gioco di Filippo e Valentina (V21)
– Chi ha paura di Baba Yaga (V25)
– I vestiti nuovi dell'Imperatrice (V30)
– Valentina nel vaso di Pandora (V32)
Riflesso di Valentina (1979), Arnoldo Mondadori Editore, Pocket
Lanterna Magica (V42) (1979), Edizioni d'arte Angolare 112 p.
Valentina pirata (V41) (1980), Milano Libri, in kleur 56 p.
Valentina sola (1981), Milano Libri, in kleur 192 p?
– Le zattere (V50)
– Vent'anni dopo (V55)
– Nostalgia (V47)
– Alfabeto muto (V48)
Valentina, storia di una storia (V51) (1982), Olympia Press 96 p.
Per amore di Valentina (1983), Milano Libri 224 p.
– Made in Germany (V49)
– Frau Rosselli und Fraülein Lang (V52)
– Andante (V53)
– Schwaerzer Helm (V54)
Io Valentina, la vita e le opere (1985), Milano Libri 224 p.
– La montagna incantata (V56)
– Valentina intrepida (V26)?
– Vita privata (V58) (V35)?
Nessuno (1990), Milano Libri
Valentina e le altre (1991), Mondadori, collana Oscar
Valentina, la gazza ladra (1992), Rizzoli-Milano Libri
Valentina a Venezia (1992)
E Valentina va... (1994), Rizzoli-Milano Libri
Al diavolo, Valentina (1996)
In arte... Valentina (2001), Lizard Edizioni
– Voorwoord van Vincenzo Mazzarella
– Il falso Kandinsky (V64)
– Sindrome di Moore (V63)
Valentina (2003), Panini Comics
In 2022 startte de Franse uitgeverij Dargaud een integrale heruitgave in KLEUR met alle verhalen in de juiste volgorde.
Valentina Intégrale 1 - 1965/1966 - Le Virage De Lesmo, Les Souterrains. Dargaud (2022)
Valentina Intégrale 2 - 1966/1968 - Ciao Valentina - La Descente - Un Poco Loco - Funny Valentine - La Loi De La Pesanteur - Valentina Et Le Chat Botté. Dargaud (2022)