Door Tom | 10 september 2020
Als 's werelds best verkochte fictie-auteur naast William Shakespeare, is de reputatie van Agatha Christie legendarisch. Haar schijnbaar onmogelijke mysteries, verre bestemmingen en raadselachtige hoofdrolspelers hebben overal boekenwurmen in vervoering gebracht. Een van haar meest terugkerende plottwists is het gebruik van gif, dat in meer dan de helft van haar werken voorkomt en ongeveer 30 van haar personages heeft gedood. Minder bekend is echter de levensechte ervaring achter Christie's kennis van gif, zo legt boeken-expert Sebastian Arthur Hau uit.
Zoals inkt over de pagina's spatte, zo stroomden door Christie's romans altijd het gif. Het is geen nieuw plot in de literatuur – Shakespeare gebruikte het ook in Hamlet’s zwaardgevecht en Ovidius bewapende het giftige bloed van de Hydra in Metamorphoses – maar Christie rijgt menig complot dat eindigt met cyanide of iets dergelijks.
Afgezien van het typische melodrama, is Christie's gif, ontleend aan haar eigen ervaring als verpleegster in oorlogstijd, berekend en al met al geloofwaardiger. In feite wordt door pathologen verwezen naar haar kennis van gif. "Net als de scherpe ogen en het oordeel van haar personages, Miss Marple en inspecteur Poirot, wordt Christie's gebruik van gif geleid door haar goede oog voor de substantie", zegt Sebastian. Dus waar te beginnen?
Oorlogswerk
Christie was niet alleen een toegewijd schrijver, ze was ook een actieve humanitaire hulpverlener. Ze bood zich aan als verpleegster voor het Rode Kruis in Torquay, Devon, tijdens WOI en werkte er meer dan 3.000 uur. Het was in deze tijd dat ze een kennis van medicijnen en gif begon te cultiveren die haar flair voor (fictieve) moord in haar boeken zou vormen.
Aanvankelijk concentreerde haar werk als verpleegster zich op de ernstig gewonden, die ze in enkele van haar latere persoonlijke geschriften gedetailleerd zou beschrijven. Omdat dit werk haar niet paste, kreeg ze het advies om in de apotheek te gaan werken. De recepten werden destijds met de hand voorbereid, wat betekende dat er bepaalde kwalificaties nodig waren om de rol van dispenser te vervullen. Christie heeft het vak scheikunde uitgebreid bestudeerd en ze kwam zelfs onder de hoede van de snode figuur en apotheker die bekend staat als 'Mr P', die een personage inspireerde in haar roman The Pale Horse.
Mr. P, een vage man, zou naar verluidt een brok curare, een plantenextract dat bekend staat om het veroorzaken van verstikking en verlamming, in zijn zak dragen, simpelweg omdat dit hem een gevoel van macht gaf. Volgens Kathryn Harkup, auteur van A is voor Arsenic: The Poisons of Agatha Christie, heeft Christie misschien zelfs voorkomen dat klanten door hem werden vermoord. In één geval deed ze alsof ze op de grond viel en de medicatie morste die 10 keer de vereiste dosering was.
Omringd door chemicaliën en vergif, maakte Christie een weddenschap met haar zus dat ze een detectiveroman zou schrijven. "Aangezien ik werd omringd door gif, was het misschien wel logisch dat de door mij gekozen moord dood door vergiftiging was".
De precisie van het vergift
Misschien had zelfs Christie niet kunnen voorzien hoeveel tijd ze bij de apotheek zou besteden aan haar werken. Maar haar sluwe kennis van gif is gedeeltelijk wat lezers naar haar werk trekt, zegt Sebastian. "Ze steekt altijd een deel van haar eigen criminele energie in de feitelijke misdaad, geeft zorgvuldig vorm aan de situatie en creëert nauwkeurige mechanismen waarmee ze haar lezers kan verrassen." In een recensie van haar boek The Mysterious Affair of Styles, schreef het Pharmaceutical Journal: "Deze roman heeft de zeldzame verdienste dat hij correct is geschreven". Ze hield zelfs een bibliotheek met medische boeken bij om als naslagwerk te gebruiken.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bood ze zich weer vrijwillig aan als verpleegster en kreeg ze een opfriscursus over moderne geneeskunde en gif, inclusief die welke in die tijd in Groot-Brittannië als nieuw werden beschouwd. Terwijl Christie haar carrière begon met overdoses in veel van haar schrijven, schakelde ze al snel over op meer sinistere verbindingen, waaronder cyanide en ricine (chemicaliën die we nu eerder associëren met spionagethrillers zoals James Bond).
Het boeiende aan haar gebruik van deze middelen is dat ze toegankelijker waren dan je zou denken. Cyanide kan worden gevonden in pesticiden, terwijl veel giftige planten (berenklauw, gele jasmijn) die in haar romans worden gebruikt, in een gewone Engelse tuin te vinden zijn. Christie speelde met alledaagse rituelen. Haar dood was waarschijnlijker tijdens de theetijd dan om middernacht, wanneer een ongelukkig slachtoffer zou nippen aan zijn thee met rattenkruit, een stof die zelfs in grote doses niet kan worden geproefd. Voor Christie werd het bekende al snel het fatale - en iedereen was een verdachte.
Christie had echter de ongelukkige ervaring om een echte vergiftiging te veroorzaken na het publiceren van The Pale Horse. Fabrieksarbeider, Graham Young, doodde twee collega's door hun thee te doseren met thallium - een moorddadig middel dat in haar roman wordt gebruikt. Maar volgens John Elmsely's The Elements of Murder: A History of Poison, wordt haar boek ook beschouwd als een redder van levens. Een door haar man vergiftigde vrouw en een baby uit Qatar werden beiden gespaard nadat lezers de symptomen als thalliumvergiftiging hadden herkend.
Christie's kennis van gif is enorm, maar, zoals Sebastian zegt, haar succes komt voort uit haar vermogen om ons iets te vertellen over de menselijke conditie. “Ik denk dat ze, afgezien van de intriges en de oplossing, een manier heeft om mensen in hun dagelijks leven en hun zorgen te beschrijven. Ze neemt je mee op reis door het platteland en langs de donkerste gevoelens en verlangens van mensen”.
____________________
Laat je meeslepen door het mysterie van dit alles in onze wekelijkse boekenveilingen. Of registreer je als verkoper op Catawiki en begin vandaag nog met het verkopen van boeken. Of registreer je als verkoper op Catawiki en begin vandaag nog met boeken verkopen.
Ontdek meer boeken | literatuur & geïllustreerde boeken
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Een geschiedenis van censuur in drie boeken
Hoe Franse kookboeken ons menu hebben veranderd
De duurste boeken ooit verkocht