Door Tom Flanagan in samenwerking met Thuli Mlambo-James | 31 oktober 2022
Voor degenen die van sci-fi en fantasie houden, is Afrofuturisme een boeiende visuele esthetiek die verder gaat dan eenvoudige fantastische afbeeldingen en kunst omzet in nieuw cultureel commentaar. Het is een term die wordt gebruikt om een esthetiek te beschrijven waarin de zwarte identiteit centraal staat en die put uit sciencefiction en mythologie als een middel om de meervoudigheid van de ervaring van de zwarte diaspora te verwoorden. Denk aan dingen als het Archandroid-album van Janelle Monae of de Wakanda-wereld van Black Panther, allemaal geïnspireerd op het afrofuturisme. We vroegen curator en museumoprichter Thuli Mlambo-James om te spreken over de oorsprong van het afrofuturisme en de hedendaagse kunstenaars die het tot leven brengen.
Hoe zou je 'Afrofuturisme' in je eigen woorden omschrijven?
Afrofuturisme is een manier om de zwarte identiteit en het verhaal terug te winnen door gebruik te maken van kunst, cultuur, wetenschap en politiek verzet. Het is een uitweg uit de raciale normen en stereotypen door middel van zwarte verbeelding. Hierdoor zullen zwarte mensen in staat zijn om hun leven op een meer complete, emotionele, technologische, artistieke, temporele en politieke manier te leven dan op dit moment mogelijk is. Kortom, ik zou zeggen dat het een reactie is van het afwijzen van eurocentrische dominantie en normalisatie.
Serengeti Cyborg door Fanuel Leul. Wikimedia Commons
Waarom denk je dat Afrikaanse kunstenaars en makers zich aangetrokken voelen tot het speculatieve en sciencefiction?
Ik denk dat zwarte kunstenaars en makers zich aangetrokken voelen tot het speculatieve en sciencefiction, als een vorm van ontraadseling van wat de vroege sci-fi-schrijvers hebben geschreven over zwarte mensen. Volgens hun voorstelling zouden zwarte mensen gedecentraliseerd zijn in de samenleving en grotendeels onzichtbaar zijn in de geprojecteerde toekomst. Dus zwarte kunstenaars hebben speculatieve fictie gretig opgevat als een fantasierijke ruimte om het problematische verleden te heroverwegen en een voorzienige en bevrijdende toekomst te scheppen.
Hoe onderscheidt afrofuturisme in de kunst zich van sciencefiction in zowel inhoud als doel?
Afrofuturisme in de kunst wordt gebruikt om een alternatieve toekomst voor te stellen die vrij is van westerse, Europese dominantie, maar ook als een instrument om impliciet kritiek te leveren op de status-quo. Het is het zwarte lichaam en de zwarte aanwezigheid die centraal staan in deze kunstvorm.
Wat wil je laten zien en delen in het werk dat je overziet en beheert?
Ik probeer kunst te delen die een zinvolle bijdrage levert aan de vooruitgang van de hedendaagse kunstdiscipline. Ik wil ook graag een gespreksruimte creëren rond de kunst zelf en het onderwerp.
Van welke kunstenaars kun je momenteel genieten?
Simone Leigh (Verenigde Staten)
Haar werk is fascinerend, inspirerend en belangrijk voor het huidige tijdperk en de toekomst. Ik geniet ervan hoe ze met haar werkwijze ras-, gender- en identiteitspolitiek onderzoekt en haar grenzeloze verbeeldingskracht trekt me dieper in haar werk. Vooral de manier waarop ze zwarte vrouwen portretteert en afbeeldt, en hen karakteriseert als deze krachtige, majestueuze maar ook vrouwelijke individuen.
Larry Achiampong (Verenigd Koninkrijk)
Films, beeldhouwkunst, installaties, geluid, collages, muziek en performances maken allemaal deel uit van zijn werk. Puttend uit de populaire cultuur en zijn gemeenschappelijke en persoonlijke erfgoed, verkent hij in zijn werk ideeën rond postkoloniale klasse en post-digitale identiteit, gender, cross-culturele en de diepgewortelde ongelijkheden in de hedendaagse samenleving.
Bogosi Sekhukhuni (Zuid-Afrika)
Ze zijn een conceptueel werker, kunstenaar en ontwerper die beschouwingen geeft over culturen en geschiedenissen van technologie. Werken in een reeks media zoals beeldhouwkunst, video, decorontwerp, meubelontwerp en -uitvoering, opkomende technologieën en onderdrukte Afrikaanse spirituele filosofieën. Sekhukhuni ontwikkelt benaderingen die nadenken over de mechanica van toekomstigheid.
Bronwyn Katz (Zuid-Afrika)
Omdat haar werk niet alleen een individuele stem weerspiegelt, maar eerder een toestand, zie ik haar werk als Afrofuturistisch in die zin dat het vragen oproept over verleden, heden en toekomst. De media waarin Bronwyn werkt zijn onder meer beeldhouwkunst, installatie, video, taal en performance. In een van haar tentoonstellingen houdt ze zich bezig met het idee van land als een verzamelplaats van herinneringen, en reflecteert ze op het idee van plaats of ruimte als geleefde ervaring, en het vermogen van het land om de herinnering aan zijn bezetting te onthouden en te communiceren. Ik vind haar gebruik van de Afrikaanse taal in de titels van haar werk ook erg belangrijk, waarbij ze eigenaarschap neemt van de taal en deze gebruikt als een politiek instrument, wat erg belangrijk is in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis en context.
Cyrus Kabiru (Kenia)
Hij is een autodidactische schilder en beeldhouwer en zijn ingewikkelde sculpturale werken verleggen de grenzen van conventioneel vakmanschap, beeldhouwkunst, fotografie, design en mode. Zijn werk is uniek, excentriek en fantasierijk en geeft een passend beeld van de Afrofuturistische beweging, waar hij afval, hergebruikt en gevonden materialen in verschillende vormen vormgeeft en omvormt. Hij is vooral bekend om zijn C-STUNNERS, een doorlopend werk waarbij Cyrus artistieke bifocale brillen maakt en draagt. Zijn kunst verbeeldt een toekomst die het concept van modernisering tart.
____________________
Ontdek afrofuturisme in onze hedendaagse kunstveilingen. Als je een beginnend kunstenaar bent, kun je je ook als verkoper registreren op Catawiki.
Ontdek meer Afrikaanse kunst | Moderne en hedendaagse kunst
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Zolderverhalen: online kunst gaf Studio Aesse een kickstart
De universele aantrekkingskracht van Yayoi Kusama
Navigeren door het onuitgesprokene: het belang van taboo art