Door Tom | 22 oktober 2020
In 1963 was Wendell Scott de eerste Afro-Amerikaan die de topcompetitie van NASCAR won. Hoewel hij zijn officiële trofee nooit kreeg - een incident dat begraven is in NASCARs duistere verleden - was zijn overwinning wel een bepalend moment voor de sport die nog steeds kampt met beschuldigingen van racisme en segregatie. Ter gelegenheid van Black History Month duiken we in de wereld van oldtimers en staan we stil bij de blijvende impact die Scott had op de racesport.
Op 1 december 1963 arriveerde Wendell Scott op Speedway Park in Jacksonville, Florida. Hij reed al twee jaar op het hoogste niveau van NASCAR, en had de meeste punten gehaald voor een debutant in het seizoen 1961 (hoewel hij buiten beeld bleef voor een beste debutant-award). Op papier was dit gewoon een race in de Grand National Series, ware het niet dat de Verenigde Staten net middenin de verwerking zaten van een traumatische gebeurtenis. Een week eerder, op 22 november, was president John F. Kennedy vermoord.
Er werd geschiedenis geschreven in het land en toen Wendell Scott het circuit opging, voegde hij nog een pagina aan het boek toe. Hij finishte als eerste en werd de eerste zwarte coureur ooit die een NASCAR-race won. Dat wil zeggen: dat dacht hij. Want hoewel hij als eerste over de eindstreep kwam, werd Buck Baker uitgeroepen tot winnaar. Dit terwijl Baker als tweede finishte. Maar waarom kreeg Scott de titel niet?
Burgerrechten
Het was geen geheim dat stockcarracing, een sport die vooral populair was in de zuidelijke staten van de VS, een rassenprobleem had. Racers waren wit, de organisatie was wit en de fans waren dat ook voor het overgrote deel. De confederatievlag, die geassocieerd wordt met racisme en slavernij, was vaak te zien tijdens NASCAR-races en het publiek was gesegregeerd. Geen bemoedigende sfeer voor een ambitieuze zwarte coureur.
Het jaar waarin Scott won, was een belangrijk jaar voor verandering in de VS. Het was het jaar van de moord op JFK, maar het was ook een gedenkwaardig jaar voor de burgerrechten. Martin Luther King kwam met zijn open brief ‘Letter from a Birmingham Jail’, waarin hij de plicht beschreef om tegen onrechtvaardige wetten te strijden, en niet af te wachten. En hij sprak zijn historische rede ‘I Have a Dream’ uit bij de Mars op Washington. Er hing verandering in de lucht, en daarom was Scotts deelname aan NASCAR niet alleen belangrijk om sportieve redenen.
Een voet tussen de deur
De sport binnenkomen was niet gemakkelijk. Maar Scotts reputatie in zijn geboortestad Danville, Virginia, waar ook een circuit was, hielp hem op weg. En zijn verleden ook. Voordat hij bij NASCAR ging racen, had hij als monteur gewerkt en daarvoor zat hij in het leger. Later begon hij zijn eigen autowerkplaats, terwijl hij tegelijkertijd werkte als illegale runner voor moonshine whisky.
NASCAR en moonshine hadden al lange tijd iets met elkaar. De oorsprong van stockcarracing lag in de tijd van het algehele alcoholverbod (Prohibition). Dranksmokkelaars hadden toen snelle, aangepaste auto's nodig om te ontsnappen aan federale agenten. Toen het verbod was opgeheven, was moonshine nog steeds populair. En runners met snelle auto's leverden nog steeds illegaal drank, om accijns te ontduiken.
Scott mocht officieel niet meedoen aan NASCAR omdat hij zwart was, en moonshine bezorgen was een manier voor hem om te doen wat hij het liefst deed: racen. Met zijn rijstijl werd hij echter al snel berucht in de wijde omgeving.
Terwijl Scott zijn reputatie opbouwde en races bijwoonde op de gesegregeerde tribunes, probeerde NASCAR meer publiek te trekken naar het circuit in Danville. Het idee ontstond om een Afro-Amerikaanse coureur toe te laten, als een soort marketing stunt. En Scott was de daarvoor aangewezen persoon. Zo werd hij in 1952 de eerste zwarte coureur die deelnam aan de NASCAR-race. Al snel bleek hij een klasse apart te zijn.
Racen tegen vooroordelen
Zijn vaardigheid en succes in een aantal races hadden tot gevolg dat hij in 1953 officieel mee mocht doen. Maar er waren nog steeds mensen die dat totaal niet zagen zitten.
Op het circuit blonk hij uit met zijn kennis van mechanica en zijn rijkunst, maar daarbuiten had hij een dikke huid nodig tegen alles wat hij over zich heen kreeg. Tijdens zijn debuutrace werd hij uitgescholden en gooide het publiek met voorwerpen. Hij zou zelfs een pistool onder zijn autostoel bewaard hebben, omdat andere coureurs hem bedreigden. BBC-journalist Patrick Jennings schreef over Scott en zijn nalatenschap dat de coureur vanwege zijn huidskleur met allerlei obstakels te maken kreeg:
Bij een andere race werden zijn banden lekgestoken voor de start. En bij nog weer een andere race werd vuurwerk gegooid naar zijn zoon Wendell Jr., die daarbij gewond raakte. Hij kreeg doodsbedreigingen. In Birmingham, Alabama, werd hem discreet geadviseerd zich snel uit de voeten te maken, omdat er een woedende menigte aankwam. Op één circuit, in Darlington, South Carolina, werd hij elk jaar geweigerd.
Scott was lid van de Black American Racers Association, die opkwam voor de belangen van zwarte coureurs. Wikimedia Commons.
Datzelfde circuit in Darlington wist hem zelfs uit te sluiten nadat de Civil Rights Act in 1964 was aangenomen, door extra technische inspecties voor zijn auto te eisen. Dat leidde er uiteindelijk toe dat hij niet kon meedoen aan de race.
Een indrukwekkende carrière
Toch wist hij met zijn vastberadenheid in de jaren 1960 een groot aantal bewonderaars te verzamelen. De toeschouwers waren bekend met de racistische sfeer bij NASCAR en begrepen welke impact die had op een zwarte coureur. Met zijn talent en volharding veroverde hij de harten van zijn fans.
Die fans waren echter niet het enige wat hij nodig had. Sponsors, meestal grote merken en bedrijven, speelden een belangrijke rol bij NASCAR. Ze verschaften de coureurs geld en mogelijkheden om te trainen en wedstrijden te rijden. De meeste sponsors weigerden echter Scott te sponsoren, waarschijnlijk omdat ze bang waren dat het steunen van een zwarte coureur hun merk of bedrijf zou schaden. Hier was Scott dus in het nadeel.
Warrick Scott, de kleinzoon van Wendell Scott, zegt dat het verhaal van zijn grootvader steeds triester werd. Het breekpunt was een race in 1973 in Alabama. De auto waarvoor hij een hypotheek op zijn huis had afgesloten, crashte bij een botsing waaraan Scott ernstige verwondingen overhield. Hij zou dat seizoen nog één wedstrijd rijden, en dat werd ook zijn laatste.
Dertien jaar later overleed hij aan ruggenmergkanker. Hij kreeg postuum de erkenning die waar hij recht op had. Voor zijn indrukwekkende prestaties - hij reed bijna 500 races en belandde bij 147 daarvan in de top 10 en ging vastberaden door in een racistische omgeving - werd hij in 2015 opgenomen in de NASCAR Hall of Fame.
De familie van Scott heeft in de 50 jaar na 1973 echter nooit de fysieke trofee gezien die destijds ten onrechte werd toegekend aan Buck Baker. In 2010 werd er een replica van gemaakt, maar het origineel is nooit gevonden. De zoektocht naar die trofee gaat nog steeds door. Maar de erfenis van Wendell Scott wordt niet bepaald door die keer dat hij als eerste over de streep kwam. Wel door het feit dat hij de sport voorgoed veranderd heeft.
____________________
Koester je innerlijke coureur met onze automobilia- en oldtimerveilingen of registreer je als verkoper op Catawiki.
Ontdek meer oldtimers | automobilia en motobilia
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Toen Alfa Romeo een vliegende schotel bouwde
Een geschiedenis van Pininfarina in drie auto's
Hoe Ferrari en zijn steigerende paard naar wereldoverheersing renden