Ένα ξύλινο γλυπτό. - Dan - Ακτή Ελεφαντοστού (χωρίς τιμή ασφαλείας)

Ένα ταμπλό παιχνιδιού Dan Mancala, Côte d'Ivoire, με πρόσωπα χαραγμένα και στις τέσσερις πλευρές του ταμπλό, με άκρα που λειτουργούν ως βάση. Μερικώς γυαλιστερή πατίνα; σημάδια τελετουργικής χρήσης και ηλικίας.

Οι ξύλινες επιφάνειες Mancala προέρχονται από τους λαούς Dan της σημερινής Λιβερίας και της δυτικής Κομόρ, όπου τα επιτραπέζια παιχνίδια αποτελούν μέρος της καθημερινής κοινωνικής ζωής, καθώς και της ηθικής εκπαίδευσης και της γνωστικής κατάρτισης. Το Mancala, γνωστό με διάφορα τοπικά ονόματα, δεν είναι απλώς ψυχαγωγία αλλά λειτουργεί ως ένα δομημένο σύστημα διδασκαλίας υπολογισμών, πρόβλεψης, ισορροπίας και κοινωνικής αμοιβαιότητας. Έτσι, η ξύλινη επιφάνεια αποτελεί τόσο ένα χρηστικό αντικείμενο όσο και μια υλική έκφραση των αντιλήψεων των Dan για τη νοημοσύνη, την τάξη και τη σωματοποιημένη γνώση.

Οι πίνακες του Dan mancala συνήθως σκαλίζονται από ένα μόνο κομμάτι ξύλου και αποτελούνται από δύο ή περισσότερες σειρές ρηχών κοιλοτήτων που είναι διατεταγμένες με αυστηρή συμμετρία. Η μορφή δίνει προτεραιότητα στην λειτουργική διαύγεια, καθώς η κίνηση των σπόρων, λίθων ή πυρήνων διασχίζει τον πίνακα βασιζόμενη στην απτική αναγνωσιμότητα παρά στην οπτική διακόσμηση. Το σκάλισμα είναι συχνά περιορισμένο, αν και ορισμένα παραδείγματα ενσωματώνουν διακριτικά ζωομορφικά ή ανθρωπομορφικά στοιχεία στα άκρα ή κατά μήκος της περιμέτρου. Αυτές οι προσθήκες δεν παρεμποδίζουν το παιχνίδι, αλλά τοποθετούν τον πίνακα μέσα σε ευρύτερες παραδόσεις γλυπτικής του Dan.

Η έμφαση στην συμμετρία και την επανάληψη αντικατοπτρίζει μια εννοιολογική ευθυγράμμιση μεταξύ του παιχνιδιού και της κοινωνικής ισορροπίας. Το Mancala απαιτεί από τους παίκτες να προβλέπουν συνέπειες αρκετά κινήσεις νωρίτερα, ενισχύοντας αξίες όπως η υπομονή, η στρατηγική αυτοσυγκράτηση και ο σεβασμός στους καθιερωμένους κανόνες. Στην κοινωνία των Dan, τέτοιες δεξιότητες συνδέονται στενά με την ενηλικίωση και την ηθική ωριμότητα. Το ταμπλό λειτουργεί έτσι ως παιδαγωγική επιφάνεια μέσω της οποίας καλλιεργείται η αφηρημένη σκέψη μέσω ενσώματης πρακτικής.

Η φθορά του υλικού αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της σημασίας του αντικειμένου. Οι γυαλισμένες κοιλότητες, οι μαλακωμένες άκρες και η επιφανειακή πατίνα προκύπτουν από παρατεταμένη χρήση και επανειλημμένο παίξιμο. Αυτά τα ίχνη δείχνουν τον συσσωρευμένο χρόνο και την κοινωνική αλληλεπίδραση, και όχι την φθορά. Σε ορισμένα πλαίσια, οι παλαιότερες πινακίδες έχουν μεγαλύτερη αξία ακριβώς επειδή οι επιφάνειές τους καταγράφουν γενιές χρήσης, τοποθετώντας το αντικείμενο μέσα σε οικογενειακή ή κοινοτική συνέχεια.

Αν και οι πίνακες mancala δεν είναι αντικείμενα τελετουργίας με την αυστηρή έννοια, υπάρχουν σε ένα πολιτισμικό περιβάλλον όπου οι καθημερινές δραστηριότητες δεν διαχωρίζονται αυστηρά από τους πνευματικούς ή ηθικούς τομείς. Μεταξύ των Dan, η ευφυΐα και η αυτοκυριαρχία είναι ποιότητες που θαυμάζονται τόσο στην κοινωνική συμπεριφορά όσο και στην παράσταση μεταμφίεσης. Η πειθαρχημένη λογική που ασκείται μέσω του mancala αντηχεί με ευρύτερα ιδανικά ελεγχόμενης δύναμης, ένα θέμα που βρίσκεται στον πυρήνα της αισθητικής των Dan γενικότερα.

Στα μουσεία και τα καταλόγους, τα παιχνίδια Dan mancala συχνά ταξινομούνται ως εθνογραφικά ή ψυχαγωγικά αντικείμενα και περιθωριοποιούνται στην ιστορία της αφρικανικής τέχνης. Τούτος ο χαρακτηρισμός καλύπτει το εννοιολογικό αυστηρότητα που ενυπάρχει στον σχεδιασμό και τη χρήση τους. Όταν κατανοούνται μέσα στο αρχικό κοινωνικό πλαίσιο τους, αυτά τα παιχνίδια αποκαλύπτουν μια γλυπτική λογική προσανατολισμένη προς την αλληλεπίδραση, τη γνώση και την καλλιέργεια της σχεσιακής ισορροπίας, και όχι στην οπτική επίδειξη.



Μπουουν, Σίλβια Άρντιν. Φωτεινότητα από τα Νερά: Ιδανικά της Θηλυκής Ομορφιάς στην Τέχνη των Μεντέ. Εκδόσεις Πανεπιστημίου Yale, 1986.

Fischer, Eberhard και Hans Himmelheber. Οι τέχνες των Dan στη Δυτική Αφρική. Μουσείο Rietberg Ζυρίχη, 1976.

Himmelheber, Hans. Die Kunst der Dan. Verlag Museum Rietberg, 1960.

Roberts, Allen F., και Mary Nooter Roberts. Μια αίσθηση θαύματος: Αφρικανική τέχνη από τη συλλογή της οικογένειας Faletti. Εκδόσεις Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, 1996.

Zaslavsky, Claudia. Η Αφρική μετράει: Αριθμός και μοτίβο στον αφρικανικό πολιτισμό. Lawrence Hill Books, 1973.

CAB26980