Johannes Werner - (ASTROMETEOROLOGY) Canones - 1546

Πρώτη έκδοση ενός εξαιρετικά σπάνιου έργου του μαθηματικού-αστρονόμου Γιόχαν Βέρνερ, ένα πρωτοποριακό ορόσημο στην περιβαλλοντική επιστήμη κατά τη διάρκεια της Επιστημονικής Επανάστασης.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ:

«Αυτή η πραγματεία βρίσκεται στο σταυροδρόμι όπου η αστρολογία υποχωρεί μπροστά στη φυσική.»
Ο Βέρνερ εισάγει τη μετεωρολογία σε έναν κλάδο που βασίζεται σε δεδομένα, προαναγγέλλει συστηματική σύγχρονη πρόγνωση. Πολύ σπάνια, από το 1981 αυτή είναι μόνο η δεύτερη καταγεγραμμένη εμφάνιση στην αγορά.

Ο ΤΟΜΟΣ:

Johannes (Johann) Werner (1468–1522), Canones sicut brevissimi, ita etiam doctissimi, complectentes praecepta & observationes de mutatione aurae. Νυρεμβέργη: in officina Johannis Montani & Ulrici Neuber, 1546. Πρώτη έκδοση. Πλήρης. 4 έως. Συλλογή: A–E4 = [20] επ., τελικό κενό E4 παρόν. Με ξυλογραφικά αρχικά. Μοντέρνο μισό δέρμα πάνω από στικτές χάρτινες σανίδες. Περίπου 197 × 152 mm (7 ¾ × 6 ίντσες).

Περιγραφή:

Πρώτη έκδοση, δεύτερο αντίτυπο που κυκλοφορεί στην αγορά από το 1981.

Ο Βέρνερ—ένας ιερέας της Νυρεμβέργης και ουμανιστής μαθηματικός των αρχών του δέκατου έκτου αιώνα—άφησε ένα διαχρονικό αποτύπωμα στην αστρονομία, τα μαθηματικά και τη γεωγραφία: υποστήριξε την ακριβή παρατήρηση, έγραψε για τη σφαιρική τριγωνομετρία και τα όργανα, διαμόρφωσε τη χαρτογραφική πρακτική (η κορδονοειδής προβολή «Βέρνερ») και, πολύ πριν από την ευρεία υιοθέτησή της, πρότεινε τη μέθοδο της σεληνιακής απόστασης για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους.

Η σύγχρονη και μεταγενέστερη φήμη του Βέρνερ εξηγεί γιατί αυτό το κείμενό του έχει σημασία. Όπως παρατήρησε το Λεξικό Επιστημονικής Βιογραφίας, «Στη μετεωρολογία, ο Βέρνερ άνοιξε το δρόμο για μια επιστημονική ερμηνεία», προσπαθώντας να φέρει το θέμα «στη φυσική» και ως εκ τούτου να θεωρηθεί «πρωτοπόρος της σύγχρονης μετεωρολογίας και πρόγνωσης καιρού». Το ευρύτερο πρόγραμμά του συνέδεσε την πρακτική παρατήρηση με την υπολογιστική αστρονομία. Ήδη από το 1514 «πρότεινε τη χρήση της Σελήνης ως αστρονομικού ρολογιού» για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους - μια ιδέα που θα ωρίμαζε στη μέθοδο της σεληνιακής απόστασης δύο αιώνες αργότερα. Η παρούσα πρώτη έκδοση θεωρείται ως το έντυπο συνδετικό κρίκο του μετεωρολογικού του έργου - σπάνιο στο εμπόριο και θεσμικά ασυνήθιστο.

«Στη μετεωρολογία, ο Βέρνερ άνοιξε το δρόμο για μια επιστημονική ερμηνεία. Η μετεωρολογία και η αστρολογία ήταν συνδεδεμένες, αλλά παρ' όλα αυτά προσπάθησε να εξηγήσει αυτήν την επιστήμη ορθολογικά... Οι κατευθυντήριες γραμμές που εξηγούν τις αρχές και τις παρατηρήσεις των αλλαγών στην ατμόσφαιρα, που δημοσιεύθηκαν το 1546 από τον Γιόχαν Σένερ, περιέχουν μετεωρολογικές σημειώσεις για το 1513-1520. Οι παρατηρήσεις του καιρού βασίζονται κυρίως σε αστρικούς αστερισμούς και, ως εκ τούτου, η πορεία της σελήνης έχει μικρότερη σημασία... Προσπάθησε να ενσωματώσει τη μετεωρολογία στη φυσική και να λάβει υπόψη τη γεωγραφική θέση του παρατηρησιακού χώρου. Έτσι, μπορεί να θεωρηθεί πρωτοπόρος της σύγχρονης μετεωρολογίας και πρόγνωσης καιρού». - Λεξικό Επιστημονικής Βιογραφίας.

Τα σύγχρονα έργα αναφοράς ξεχωρίζουν τον Werner για τη διαρκή, τακτική παρακολούθηση του καιρού και για τη μεταφορά της μετεωρολογίας προς τη «φυσική» και την τοποθεσία. Όπως σημειώνει η Deutsche Biographie, αξίζει «das hohe Lob, consequente… Witterungsbeobachtungen angestellt zu haben,».

PROVENANCE

Ex libris Όουεν Τζίντζεριτς (1930–2023)—αστρονόμος και ιστορικός της επιστήμης του Χάρβαρντ, του οποίου το δια βίου έργο στην πρώιμη αστρονομία (ιδιαίτερα το βιβλίο «Το βιβλίο που κανείς δεν διάβασε») τον κατέστησε σημείο αναφοράς για την ιστορία επιστημονικών βιβλίων που αφορούν συγκεκριμένα αντίγραφα.
Η ιδιοκτησία του προσδίδει σε αυτό το υπόδειγμα μια διακεκριμένη σύγχρονη ακαδημαϊκή καταγωγή.

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ:

Κείμενο και περιεχόμενο: Ένα αξιοσημείωτα καθαρό εσωτερικό, σελίδες ομοιόμορφα καθαρές και φωτεινές, σχεδόν χωρίς χρωματικές αλλοιώσεις.

Βιβλιοδεσία: Μοντέρνο δέρμα σε χρώμα quarter-caffé πάνω σε καφέ, διάστικτα χαρτόνια καλυμμένα με χαρτί, επίπεδη ράχη, με τη σφραγίδα του βιβλιοδεσίας «ATELIERS LAURENCHET» στο αυτοκόλλητο.

Ένας όμορφος, φωτεινός και αξιοσημείωτα φρέσκος εσωτερικός όγκος.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:

Το κείμενο ξεκινά με ένα γενικό σύνολο κανόνων —«Catholica aphorismi super aeris mutatione»— στους οποίους ο Βέρνερ βασίζει τις προβλέψεις του στις τέσσερις κύριες ιδιότητες (ζέστη, κρύο, ξηρότητα, υγρασία) και, το κρίσιμο, τις καθορίζει σε συγκεκριμένο τόπο: τοποθετεί τη Νυρεμβέργη στο «έβδομο κλίμα» και στον «δέκατο πέμπτο παράλληλο», καθιστώντας το τοπικό γεωγραφικό πλάτος αναπόσπαστο μέρος της ερμηνείας.

Η αλλαγή του καιρού διαβάζεται από τις πλανητικές όψεις και τις ανατολές/δύσεις των εξέχοντων σταθερών αστέρων. Ο Βέρνερ συσχετίζει επανειλημμένα συγκεκριμένες διαμορφώσεις με χαρακτηριστικά αποτελέσματα - π.χ., ευθυγραμμίσεις Ήλιου-Κρόνου που τείνουν προς το κρύο ή το χιόνι (ειδικά σε υδάτινα ζώδια), Αφροδίτης-Άρης προς ήπια ζέστη και βροχές, και Δίας-Ερμή προς ταραχώδεις ανέμους - ενώ παράλληλα εφιστά την προσοχή στο ημερολόγιο αστρικών φαινομένων του Πτολεμαίου.

Οι αφορισμοί ακολουθούνται από χρονολογημένα παραδείγματα που προέρχονται από τις δικές του παρατηρήσεις. Στις 9 Φεβρουαρίου 1513 σημειώνει «ingens gelu, cum multa nive… ventus Argestes» (έντονος παγετός και χιόνι με άνεμο από ΔΒΔ). Ο χειμώνας του 1513-14 λαμβάνει μια αξέχαστη βινιέτα: τα γερμανικά ποτάμια πάγωσαν τόσο πολύ που οι μύλοι κοντά στη Νυρεμβέργη σταμάτησαν. η κυκλοφορία διασχίστηκε πάνω στον πάγο. οι τιμές του ψωμιού αυξήθηκαν και οι αγροτικές κοινότητες κατέφυγαν σε αυτοσχέδια είδη πρώτης ανάγκης. Οι μεταγενέστερες καταχωρήσεις (π.χ., τέλη 1517) καταγράφουν μετατοπίσεις από τον σκληρό παγετό σε λιώσιμο των υδάτων και καταιγίδες καθώς οι πλανήτες χωρίζονται ή εφαρμόζονται ανά όψη. Αυτές οι σελίδες καθιστούν τους Κανόνες μια ασυνήθιστα συγκεκριμένη καταγραφή του καιρού της Κεντρικής Ευρώπης στις αρχές του δέκατου έκτου αιώνα.