Illustrated manuscript on Astronomy and Astrology - 1630-1680

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ

(με Πτολεμαϊκά, Καρτεσιανά και Κοπέρνικα στοιχεία)
Ευρώπη, 17ος αιώνας (πιθανώς 1630–1680)
Σε φύλλο – Επιστημονικό χειρόγραφο εικονογραφημένο με καφέ μελάνι

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

I. Ταυτοποίηση και φύση του έργου

Το χειρόγραφο είναι μια περιεκτική πραγματεία για τη φυσική φιλοσοφία, τη θεωρητική φυσική και τη μαθηματική αστρονομία, γραμμένη από έναν μελετητή στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, συνοδευόμενη από μια συσκευή αστρονομικών πινάκων, γεωμετρικών διαγραμμάτων και εκτεταμένων κοσμολογικών επεξεργασιών.

Ο επαναλαμβανόμενος τίτλος στα εσωτερικά έγγραφα, με παραλλαγές, υποδεικνύει σαφώς τη δομή:

“Libellus Primus Physicae Experimentalis, Rationalis et Experimentalis, Physicae Compendium Tractatus”

Η διαίρεση της φυσικής σε Libellus I, II και III ακολουθεί, σύμφωνα με το αριστοτελικό-σχολαστικό σχήμα, αλλά ενσωματώνεται — όπως θα δούμε — από καρτεσιανές, γαλιλαϊκές, ακόμη και κοπερνίκειες έννοιες.
Ο κώδικας τελειώνει με το Pars Tertia Philosophiae, που ορίζεται ως «Physica — Preaum?», πιθανώς Praeam[bulum] ή Praeambulum.

Η εσωτερική κάρτα που βρίσκεται μέσα στον τόμο επιβεβαιώνει αυτή τη δομή.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

II. Περιεχόμενο: Μια σύνθεση φυσικής φιλοσοφίας μεταξύ Παράδοσης και Νεωτερικότητας

Το χειρόγραφο πραγματεύεται ολόκληρο το φάσμα των ερωτημάτων της αριστοτελικής-περιπατητικής φυσικής φιλοσοφίας, ενσωματώνοντάς τα με τις νέες θεωρίες του δέκατου έβδομου αιώνα.

1. Libellus I – De Corpore Naturali

Κεφάλαια:
• Η ύλη του σώματός του
• De primis Principiis Corporum
• De Principiis secundum Peripateticos
• Περιθωριακή σημείωση: “Metaphysica accommodatur”

Αυτό το πρώτο βιβλίο αποτελεί το μεταφυσικό πλαίσιο του έργου, αντανακλώντας την αριστοτελική παράδοση που εξακολουθεί να κυριαρχεί στις ευρωπαϊκές σχολές, αλλά έχει ήδη διαπεραστεί από μεταρρυθμιστικές εντάσεις.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

2. Libellus II – De Physica Mechanica et Cartesianis

Ένα τμήμα εξαιρετικής σημασίας, που επισημαίνεται επίσης στο φύλλο:
«Κεφάλαιο 4 των αρχών της μηχανικής και των αρχών του Δημόκριτου και του Ντεκάρτ»

Εδώ εμφανίζονται:
• οι θεωρίες του κενού,
• τα Δημοκρίτεια άτομα,
• Καρτεσιανές δίνες,
• και πολυάριθμα γεωμετρικά διαγράμματα (εικ. 1–4).

Είναι ένα από τα σπανιότερα και πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του έργου: ένα χειρόγραφο που τοποθετεί τον Αριστοτέλη, τον Ντεκάρτ και τον Δημόκριτο σε διάλογο αντιπροσωπεύει πλήρως την επιστημολογική μετάβαση του 17ου αιώνα.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

3. Libellus III – De Physica Elementorum

Κεφάλαια:
• De secundariis corporum naturalium principalis et de mixtione elementorum
• De chimicarum elementis
(Η κάρτα λέει: «5 ψηφία f. 20v»)
• De naturalibus corporis affectionibus… divisibilitas materiae

Η αναφορά στη χημεία σηματοδοτεί την επιρροή της μετα-Παρακελσιανής χημικής φιλοσοφίας.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

4. Pars Tertia Philosophiae – Physica Generalis

Αναφέρεται στην κάρτα ως:
• Codex primus de parte tertia philosophiae
• «Ωάριο (?) (26)»

Πιθανώς μια τελική ενότητα αφιερωμένη στη γενική φυσική, ίσως μια αυτοτελής τελική συλλογή.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

III. Πίνακες και διαγράμματα: μια εξαιρετική επιστημονική συσκευή

Το χειρόγραφο παρουσιάζει έναν εικονογραφικό κύκλο σπάνιου εύρους: αστρονομικά, κοσμολογικά, γεωμετρικά και οπτικά διαγράμματα, εκτελεσμένα με καφέ μελάνι με σταθερό χέρι και μαθηματική κατάρτιση.

Μεταξύ των πιο σημαντικών προσωπικοτήτων, αναγνωρίζουμε:

1. Πτολεμαϊκό Σύστημα

Ένας πίνακας με την κεντρική Γη περιτριγυρισμένη από 8–9 ομόκεντρες σφαίρες, με τους απλανείς αστέρες έξω και το Εμπύρειο:
«Πτολεμαϊκή Μορφή»

2. Σύστημα του Κοπέρνικου

Ένας μεγάλος σχολιασμένος πίνακας «Figura systematis Copernicani», με τον Ήλιο στο κέντρο και τις τροχιές των πλανητών, πιθανώς με αλχημικά/αστρονομικά σύμβολα.

Αυτό το γεγονός είναι εξαιρετικό: τα κοπερνίκεια διαγράμματα σε σχολικά χειρόγραφα του 17ου αιώνα είναι σπάνια και υποδεικνύουν κύκλους λόγιων που είναι ενημερωμένοι σχετικά με τις νέες κοσμολογίες.

3. Καρτεσιανά διαγράμματα

Στροβιλώδη τροχιακά, κυκλικές κινήσεις, αναπαραστάσεις σκέδασης φωτός και κίνησης ρευστού:
Οι πλάκες που είναι αφιερωμένες στις «Principiis Cartesii» συγκαταλέγονται στα πιο περιζήτητα υλικά σε επιστημονικά χειρόγραφα της περιόδου.

4. Εκλείψεις

Υπάρχουν γεωμετρικοί πίνακες που δείχνουν:
• η προβολή της σκιάς της Γης,
• το λυκόφως,
• η ευθυγράμμιση Ήλιου-Γης-Σελήνης.

5. Οι σεληνιακές φάσεις

Ένας πλήρης, ολοσέλιδος πίνακας των δώδεκα σεληνιακών φάσεων, γεωμετρικά κατασκευασμένος, σχεδόν πραγματείας.

Ολόκληρη η εικονογραφική συσκευή είναι συνεκτική, επαγγελματική και αποτέλεσμα αυθεντικής αστρονομικο-μαθηματικής εμπειρογνωμοσύνης.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

Ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο

Αυτό το χειρόγραφο ανήκει σε μια κρίσιμη περίοδο στην ιστορία της επιστημονικής σκέψης:
• Ο Γαλιλαίος δραστηριοποιείται ήδη με το Sidereus Nuncius (1610).
• Ο Ντεκάρτ δημοσιεύει το Le Monde (μετά θάνατον, 1664) και το Principia Philosophiae (1644).
• Οι Γκασέντι, Χομπς, Μπόιλ, Κίρχερ διέδωσαν νέα φυσικά μοντέλα.
• Τα πανεπιστήμια, ωστόσο, συνεχίζουν να διδάσκουν τον Αριστοτέλη.

Το χειρόγραφο είναι επομένως ένα από εκείνα τα υβριδικά και πολύτιμα κείμενα που τεκμηριώνουν τη μετάβαση από τον περιπατητικό κόσμο στη σύγχρονη επιστήμη, ένα διδακτικό ή ιδιωτικό έγγραφο που πιθανώς προορίζεται για:
• καθηγητής φυσικής φιλοσοφίας,
• ένας μαθηματικός,
• ένας προχωρημένος φοιτητής πανεπιστημίου,
• ή θρησκευτικό κολέγιο με έδρα «Φυσικής».

Η παρουσία του κοπερνίκειου συστήματος υποδηλώνει ένα ανοιχτό και ενημερωμένο περιβάλλον, όχι άκαμπτα αγκυροβολημένο στην ορθοδοξία.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

V. Ιστορικο-επιστημονική σημασία

Το χειρόγραφο έχει πολύ μεγάλη αξία επειδή:
1. Καταγράψτε την υποδοχή των νέων επιστημών στο σχολικό πλαίσιο.
2. Παρουσιάζει μαζί τους Αριστοτέλη, Δημόκριτο, Ντεκάρτ και Κοπέρνικο: μια μοναδική συλλογή στο είδος της.
3. Περιλαμβάνει πρωτότυπα διαγράμματα, όχι αντίγραφα τυπωμένων βιβλίων, αλλά κατασκευασμένα από τον αντιγραφέα με επαγγελματισμό.
4. Δείχνει τη διδασκαλία της φυσικής πριν από την οριστική επιβεβαίωση της Νευτώνειας επιστήμης.
5. Αποτελεί πρωτογενή πηγή για την ιστορία της επιστημονικής διδασκαλίας τον δέκατο έβδομο αιώνα.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

VI. Κωδικολογικές πτυχές
• Χαρτί υψηλής ποιότητας, σε φύλλο, μερικές φορές με ορατή προετοιμασία.
• Καφέ μελάνι, ομοιόμορφο και καλοδιατηρημένο.
• Ολοσέλιδα διαγράμματα, συχνά σχολιασμένα στην κορυφή με λατινικούς τίτλους.
• Περιθώρια και ένδειξη σχημάτων («Εικ. X») που αναφέρονται σε ένα πολύπλοκο κειμενικό έργο.
• Εσωτερική τάξη που επιβεβαιώνεται από την αφηγηματική κάρτα που βρίσκεται στο εσωτερικό, πολύτιμη για την ανασύνθεση του περιεχομένου.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.

VII. Συμπέρασμα – Μια σπάνια μαρτυρία της επιστημονικής επανάστασης

Αυτό το χειρόγραφο αποτελεί μια πολύ σπάνια μαρτυρία του μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής επιστημονικής γνώσης μεταξύ του 16ου και του 17ου αιώνα.
Η συνύπαρξη:
• Αριστοτελική κοσμολογία,
• Ατομισμός της Αναγέννησης,
• Καρτεσιανή μηχανική,
• Πτολεμαϊκή και Κοπέρνικη αστρονομία,
• περίτεχνα γεωμετρικά διαγράμματα,
• τμήματα φιλοσοφικής χημείας,

Αυτό το καθιστά ένα έγγραφο εξαιρετικής ιστορικής και συλλεκτικής αξίας, άξιο για μια πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, μια ιδιωτική συλλογή αρχαίας φυσικής ή ένα μουσείο επιστημών.

Είναι ένα από εκείνα τα χειρόγραφα που όχι μόνο καταγράφουν, αλλά και ενσαρκώνουν την ένταση του δέκατου έβδομου αιώνα:
η τελευταία λαμπρότητα του σχολαστικισμού και η πρώτη άνοδος της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης.

Δεν υπάρχει κείμενο προς μετάφραση.