Αρχαία Ρωμαϊκή Μάρμαρο Παλαιό Κεφάλι Διόνυσου. 1ος - 2ος αιώνας μ.Χ. ύψους 17 εκ.

Παλαιό κεφάλι του Διονύσου.

Αρχαία Ρώμη, 1ος - 3ος αιώνας μ.Χ.

μαρμάρινο

ύψος 17 εκ.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ: Ιδιωτική συλλογή του Δρ. Terry Berreth, Rancho Mirage, Καλιφόρνια, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Ακέραια, χωρίς επισκευές.

Περιγραφή:

Ο ρωμαϊκός κεφαλή του θεού Διονύσου απεικονίζεται ως ώριμος άνδρας, με πυκνή γενειάδα και μεγάλα αμυγδαλόσχημα μάτια. Εκτός από το κορδέλα ή το μίτρα που κοσμεί το κεφάλι του, χαρακτηριστικό στην εικονογραφία αυτού του θεού, ο Διόνυσος εμφανίζεται φορώντας ένα είδος ανοιχτού τουρμπάν, κατασκευασμένο από διπλωμένο ύφασμα, ζωνάρι που το περικλείει η ίδια η μίτρα, η οποία ξεκινά από το μέτωπο και επεκτείνεται προς τα πίσω, στον αυχένα, όπου δένει. Αυτό το ύφασμα πέφτει επίσης και στις δύο πλευρές του προσώπου και αρχικά κρεμόταν πίσω από τα αυτιά. Τα μαλλιά του, που σχηματίζουν μεγάλα παράλληλα δεσμά, είναι ορατά και από τις δύο πλευρές του κεφαλιού. Πάνω από αυτά, στην άνω κεντρική περιοχή του κρανίου, ξεχωρίζει το ύφασμα σκαλισμένο σε μεγάλο ανάγλυφο, με παράλληλες πτυχώσεις.

Αυτό το περίεργο κεφαλόδεσμο δεν είναι ασυνήθιστο στις απεικονίσεις του Διόνυσου, καθώς πρόκειται για θεό που συχνά απεικονίζεται με μεγάλα στολίδια στο κεφάλι του, είτε είναι ζωηρά φύλλα και κλαδιά αμπέλου είτε περίτεχνα κεφαλόδεσμοι και κορδέλες. Στην πραγματικότητα, στη λατρεία αυτού του θεού, τα ρούχα είχαν ιδιαίτερη τελετουργική σημασία· η μίτρα ήταν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Διόνυσου και, επομένως, των οπαδών του και των μυθικών συντρόφων του, όπως η Αριάδνη ή ο Σίληνος. Στην περίπτωση του αντικειμένου που μελετάμε, τα δύο κομμάτια, που τώρα έχουν χαθεί επειδή κατασκευάστηκαν χωριστά και συναρμολογήθηκαν, θα αποτελούσαν επίσης μέρος του κεφαλόδεσμου του θεού, ο οποίος θα κάλυπτε τα αυτιά.

Ο Διόνυσος, του οποίου το όνομα σημαίνει «γιος του Δία», ήταν ο θεός της φύσης, των γιορτών (συμπόσιο), του κρασιού, της έκστασης, της αταξίας και του θεάτρου στον Όλυμπο, και οι μύθοι του περιλαμβάνουν ταξίδια σε απομακρυσμένες περιοχές (Αίγυπτο, Ανατολία, Ινδία κ.ά.), λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν την ανατολική προέλευση της θεότητας.

Γιος του Δία και της Σεμέλης, πριγκίπισσα των Θηβών, ο μύθος για τη γέννηση του Διονύσου προμηνύει τη μυστηριώδη φύση που απέκτησε ο λατρευτικός του κύκλος. Γνωρίζοντας την εκδικητική Ήρα για την απιστία του συζύγου της Δία, έπεισε τη Σεμέλη, που ήταν ήδη έγκυος στον Διόνυσο, ώστε να εμφανιστεί σε όλη τη μεγαλοπρέπειά της. Αν και ο Δίας αρχικά αντιστάθηκε, τελικά υποχώρησε στις επιθυμίες της ερωμένης του, η οποία, ως θνητή, χτυπήθηκε από φωτιά και κεραυνό. Απελπισμένος για ό,τι συνέβη, ο Δίας κατάφερε να σώσει τον γιο του ράβοντάς τον στο μηρό του μέχρι να ολοκληρωθεί η κύηση. Έτσι, ο Διόνυσος είναι γνωστός ως «ο διπλά γεννημένος» ή με το επίθετο διμητωρ. Παρόλο που είχε θνητή μητέρα, θεωρούνταν θεός από τη γέννησή του. Υπάρχουν δύο εκδοχές σχετικά με την ανατροφή του: η μία λέει ότι ο Δίας έδωσε το παιδί Διόνυσο στον Ερμή, ενώ η άλλη διαβεβαιώνει ότι ήταν υπό την επιμέλεια των Νυμφών της βροχής της Νίσας, που το πήραν από τα αποκαΐδια της μητέρας του και αργότερα το παρέδωσαν στη βασίλισσα Ίνο.

Το γεγονός ότι ο Διόνυσος επέζησε από το θάνατο της μητέρας του ερμηνεύτηκε ως θρίαμβος επί του θανάτου, καθώς ήδη λατρευόταν ως μυστηριώδης θεότητα στην Ελευσίνα, μαζί με τη Δήμητρα και την Περσεφόνη. Ομοίως, οι αρχαίες πηγές διαβεβαιώνουν ότι ο θεός μυήθηκε στα Μυστήρια της Φρυγίας από τη θεά Κίβελη, ενώ η Ορφική παράδοση αφηγείται την δεύτερη ανάσταση του θεού: οι Τιτάνες, ζηλόφθονοι για τις προσοχές που λάμβανε από τον Δία, διαμελίσαν και κατέστρεψαν το σώμα του εκτός από την καρδιά του. Η καρδιά, που συλλέχθηκε από την Αθηνά, καταπίνεται από τον πατέρα του και ο Διόνυσος εκπορεύεται ξανά από τον Δία.

Βιβλιογραφία

- BRØNS, Cecilie; NOSH, Marie-Louise (επιμ.). Υφάσματα και Πολιτισμός στην Αρχαία Μεσόγειο. Oxbow. 2017.
ELVIRA BARBA, Miguel Ángel. Εγχειρίδιο κλασικής εικονογραφίας. Μαδρίτη. 2008.
- GRIMAL, Pierre. Το Λεξικό της Κλασικής Μυθολογίας. Wiley-Blackwell. 1996.
- KLEINER, Diana E. Ρωμαϊκή γλυπτική. Εκδόσεις Πανεπιστημίου Yale. 1992.
- KOUSSER, Rachel M. Ελληνορωμαϊκή ιδανική γλυπτική: Η γοητεία του κλασικού. Cambridge University Press. 2008.
- PAILLER, J. M. Ο κόσμος του Βάκχου. Anabases, αρ. 4. 2006.
- SCHLESIER, Renate (επιμ.). Ένας διαφορετικός Θεός; Διόνυσος και η αρχαία πολυθεΐα. De Gruyter. 2011.
- Σίφουρντ, Ρίτσαρντ. Διόνυσος. Routledge. 2006.
- VV.AA. Το Χειρόγραφο του Οξφόρδης για τη Ρωμαϊκή Γλυπτική. Oxford University Press. 2015.

PARALLELS

Εικ. 1 Ηέρμα janiforme με τα πρόσωπα νέου και ηλικιωμένου Διόνυσου, μαρμάρινο. Ρωμαϊκή Βασιλεία, περ. I μ.Χ. Μουσείο Τέχνης Πανεπιστημίου Princeton, XXX (ΗΠΑ), αρ. Y1962-137.

Εικ. 1 Ηέρμα janiforme με τα πρόσωπα νέου και ηλικιωμένου Διόνυσου, μαρμάρινο. Ρωμαϊκή Βασιλεία, περ. I μ.Χ. Μουσείο Τέχνης Πανεπιστημίου Princeton, XXX (ΗΠΑ), αρ. Y1962-137.

Εικ. 1 Ηέρμα janiforme με τα πρόσωπα νέου και ηλικιωμένου Διόνυσου, μαρμάρινο. Ρωμαϊκή Βασιλεία, περ. I μ.Χ. Μουσείο Τέχνης Πανεπιστημίου Princeton, XXX (ΗΠΑ), αρ. Y1962-137.

Άγαλμα του Διονύσου από πηλό. Ρωμαϊκή βασιλεία, 50-100 μ.Χ. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο (Ηνωμένο Βασίλειο), αρ. ευρετηρίου 1805,0703.285.

Εικ. 3 Μαρμάρινο τόντο με έρμα του Διονύσου σε ανάγλυφο. Ρωμαϊκή βασιλεία, τέλος του 1ου αι. μ.Χ. Μουσείο Μητροπολιτικό, Νέα Υόρκη (ΗΠΑ), αρ. ευρετηρίου 26.60.27.

Εικ. 4 Herm του Διονύσου με τουρμπάν, αποδίδεται στο εργαστήριο του Boeto de Chalcedon, χαλκός και πέτρα (λεπτομέρεια). Ελληνικό, από την Μικρά Ασία, 200-100 π.Χ. Getty Villa, Malibu (ΗΠΑ), καταλόγος 79.AB.138.

Εικ. 5 Άνδρας με πρόσωπα του Διόνυσου και της Μαινάδας, μάρμαρο. Ρωμαϊκή Βασιλεία, περ. II μ.Χ. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο (Ηνωμένο Βασίλειο), αρ. συλλογής 1805,0703.441.

Εικ. 6 Θραύσμα από πηλό με προτομή άνδρα, πιθανώς Διόνυσος. Ελληνικό από τη νότια Ιταλία, 4ος αι. π.Χ. Μουσείο Μητροπολιτικό, Νέα Υόρκη (ΗΠΑ), αρ. συλλογής 10.210.59.






Σημειώσεις

Το τεμάχιο περιλαμβάνει πιστοποιητικό αυθεντικότητας.
Η εργασία περιλαμβάνει Ισπανική Άδεια Εξαγωγής (Passport for European Union) - Εάν η εργασία προορίζεται εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει να ζητηθεί αντικατάσταση της άδειας εξαγωγής, η οποία μπορεί να διαρκέσει το πολύ 1-2 εβδομάδες.
Ο πωλητής εγγυάται ότι απέκτησε αυτό το τεμάχιο σύμφωνα με όλους τους εθνικούς και διεθνείς νόμους που αφορούν την ιδιοκτησία πολιτιστικής κληρονομιάς. Δήλωση προέλευσης που έχει δει η Catawiki.



αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες