Αρχαία Ελληνική, Ελληνιστική Μάρμαρο Κεφάλι νεαρής κοπέλας, Έρως ή Πληγωμένη Αμαζόνα. Τελευταία Περίοδος, 1ος αιώνας π.Χ. 18 εκ. ύψος.

Κεφαλή νεαρής κοπέλας, Έρως ή Πληγωμένη Αμαζόνα.

Αρχαία Ελληνικά, Ελληνιστική.

Τελευταία Περίοδος, 1ος αιώνας π.Χ.

ΥΛΙΚΟ: Μάρμαρο

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: 18 εκ. ύψος, χωρίς βάση.

PROVENANCE

Ιδιωτική συλλογή J. P., Γερμανία. Αποκτήθηκε τη δεκαετία του 1970.

Συντήρηση: Καλή γενική κατάσταση, με αποκατάσταση στη μύτη. Παρουσιάζει υπολείμματα πράσινων εγκλείσεων στην πατίνα της πλάτης των μαλλιών, που δημιουργήθηκαν στην αρχαιότητα από την επαφή του μαρμάρου με κάποιο αντικείμενο από χαλκό.

Νεαρό κεφάλι σκαλισμένο σε μάρμαρο σε στρογγυλό όγκο με την πλάτη περίπου σκαλισμένη, που μας επιτρέπει να συμπεράνουμε ότι θα ήταν προσαρτημένο σε σκηνικό υπόβαθρο σε ανάγλυφο, ώστε να το βλέπει κανείς από την αριστερή πλευρά της σύνθεσης. Στην πραγματικότητα, το πρόσωπο δουλεύεται σε τριπλή όψη από τα αριστερά, και το κεφάλι στρέφεται δραματικά προς την ίδια κατεύθυνση. Τα χαρακτηριστικά είναι ευαίσθητα και απαλά, καθιστώντας δύσκολη την ταυτοποίηση αν πρόκειται για νεαρό άνδρα ή γυναίκα. Τα μαλλιά είναι μακριά και κυματιστά, δουλεμένα σε παχιές σπειροειδείς τούφες, με ένα κεντρικό κορυφαίο κότσο υψωμένο πάνω από το μέτωπο· πέφτουν σε κύματα που πλαισιώνουν τη δεξιά πλευρά του προσώπου και συγκεντρώνονται στην αντίθετη πλευρά, αποκαλύπτοντας το αριστερό αυτί και ενισχύοντας την εντύπωση της στροφής του κεφαλιού. Ο τρόπος διαμόρφωσης του προσώπου δείχνει σαφή κληρονομιά από την κλασική περίοδο, με καλά ορισμένους όγκους, ίσιο ρύγχος και παχιά βλέφαρα, αλλά ταυτόχρονα παρουσιάζει την ρεαλιστική και εκφραστική τάση του Hellenism στη γενική απαλότητα, την ευαίσθητη κίνηση των μαλλιών και, κυρίως, στην κυματιστή γραμμή του φρυδιού, που διαφέρει πολύ από το ισορροπημένο κλασικό τόξο, προσθέτοντας δράμα σε μια αλλιώς ήρεμη και στοχαστική έκφραση, τυπική μιας θεότητας.

Ο τύπος του χτενίσματος, με ένα μικρό κότσο ή πλεξούδα στο κεφάλι, εμφανίζεται κυρίως στις απεικονίσεις της Αφροδίτης και του Έρωτα (εικ. 1), αλλά το δραματικό περιεχόμενο του προσώπου, η αμφιφυλόφιλη εμφάνιση και η στροφή του κεφαλιού υποδηλώνουν ότι θα μπορούσε να είναι το κεφάλι μιας Αμαζόνας που έπεσε στη μάχη ή τραυματισμένης (εικ. 2), η οποία μπορεί επίσης να φορέσει αυτό το χτένισμα και αποτελεί σταθερό θέμα στην ελληνική τέχνη της κλασικής και ελληνιστικής περιόδου. Από το ανάγλυφο της αμαζονομαχίας που διακόσμησε το δυτικό αέτωμα του ναού του Ασκληπιού στην Επίδαυρο προέρχεται ένα κεφάλι πεσμένης Αμαζόνας που δείχνει θέση και έκφραση κοντά σε εκείνες του έργου υπό μελέτη (εικ. 3). Υπάρχουν επίσης ομοιότητες με ένα διάσημο μοντέλο τραυματισμένης Αμαζόνας από τον 5ο αιώνα π.Χ. (εικ. 4), αν και η διαφορά στο ήρεμο πρόσωπο με μια συγκρατημένη έκφραση, τυπική της κλασικής περιόδου, είναι αξιοσημείωτη.

Υπάρχουν επίσης πολλαπλές γνωστές ελληνικές εικόνες εφηβικού Έρωτα που δείχνουν μια παρόμοια έκφραση, με δραματικό περιεχόμενο και ήρεμη ευγένεια (εικ. 5). Το έργο που μελετάμε μπορεί να συσχετιστεί δομικά με το διάσημο μοντέλο του Έρωτα που τραβά το τόξο του Λυσιππου, ένα έργο χρονολογούμενο στα μέσα του τέταρτου αιώνα π.Χ., το οποίο διαδόθηκε ευρέως μέσω αντιγράφων και ελληνιστικών και ρωμαϊκών εκδόσεων (εικ. 6). Η έκφραση του προσώπου, σοβαρή και με μισάνοιχτο στόμα, καθώς και η κλίση του κεφαλιού και τα μακριά μαλλιά, μας επιτρέπουν επίσης να συνδέσουμε το έργο που μελετάμε με το μοντέλο του Έρωτα Centocelle (εικ. 7), ένα πρωτότυπο από τον 4ο αιώνα π.Χ. που αποδίδεται στον Praxiteles και επίσης αναπαράγεται στους επόμενους αιώνες από Έλληνες και Ρωμαίους καλλιτέχνες.

PARALLELS

Εικ. 1 Κεφάλι του Έρωτα. Ελλάδα, Ελληνιστική περίοδος, 3ος-1ος αι. π.Χ. Μάρμαρο. Ny Carlsberg Glyptotheque, Κοπεγχάγη, αρ. συλλογής 1781.

Εικ. 2 Ανάγλυφο με αποχωρούντα Αμαζόνα. Αρχαϊκό αντίγραφο ρωμαϊκού 2ου αιώνα ενός Ελληνικού Ελληνιστικού πρωτότυπου του 2ου αιώνα π.Χ. Μάρμαρο. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης (Ιταλία), αρ. ευρετηρίου 6012.

Εικ. 3 Ο Αμαζόνιος έπεσε από τον ναό του Ασκληπιού. Επιδαύρου, Ελλάδα, Υστεροκλασική περίοδος, 4ος αι. π.Χ. Μάρμαρο. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, ευρ. 4754.

Εικόνα 4. Η τραυματισμένη Αμαζόνα. Ρωμαϊκό αντίγραφο, 1ος-2ος αι. μ.Χ. ελληνικού πρωτοτύπου, 5ος αι. π.Χ. Μάρμαρο. Μητροπολιτικό Μουσείο, Νέα Υόρκη, ευρετήριο 32.11.4.

Εικόνα 5. Κεφάλι του Έρωτα. Ρωμαϊκό αντίγραφο περίπου του 120-140 μ.Χ. από ένα ελληνικό πρωτότυπο περίπου του 300 π.Χ. Μάρμαρο. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο, αρ. ευρετηρίου 1879,0712.7.

Ερως που τραβά το τόξο. Α.Δ. 2ος αιώνας. Ρωμαϊκό αντίγραφο ενός πρωτότυπου του Λυσίππου περίπου το 350-330 π.Χ. Μάρμαρο. Μουσεία Capitolini, Palazzo Nuovo, Ρώμη, αρ. ευρετηρίου S 410.

Εικόνα 7: Έρως Centocelle ή Farnese. Ρωμαϊκό αντίγραφο του 2ου αιώνα μ.Χ. ενός ελληνικού πρωτότυπου του 4ου αιώνα π.Χ. που αποδίδεται στον Praxiteles. Μάρμαρο. Museo Archeologico Nazionale di Napoli (Ιταλία), αρ. ευρετηρίου 6353.

Βιβλιογραφία

- BIEBER, M. The Sculpture of the Hellenistic Age. Hacker Art Book. 1961.
- KOUSSER, R.M. Hellenistic and Roman Ideal Sculpture: The Allure of the Classical. Cambridge University Press. 2008.
- POLLITT, J. J. Τέχνη στην Ελληνιστική Εποχή. Κέιμπριτζ. 1986.



Σημειώσεις

Το τεμάχιο περιλαμβάνει πιστοποιητικό αυθεντικότητας.
Το τεμάχιο περιλαμβάνει Ισπανική Άδεια Εξαγωγής.
Ο πωλητής εγγυάται ότι απέκτησε αυτό το τεμάχιο σύμφωνα με όλους τους εθνικούς και διεθνείς νόμους που αφορούν την ιδιοκτησία πολιτιστικής κληρονομιάς. Δήλωση προέλευσης που έχει δει η Catawiki.