Michel Suret-Canale (XX-XXI) - Hommage silencieux à Nicolas de Staël, XL

« Σιωπή » — Αφιέρωμα στον Nicolas de Staël

Λάδι σε καμβά, 70 × 100 εκ., Suret-Canale, 2025

Με αυτό το ευρύ και ζωηρό καμβά, ο Michel Suret-Canale προτείνει έναν βαθιά προσωπικό φόρο τιμής στον Nicolas de Staël, όχι μιμούμενος — κάτι αδύνατο και άχρηστο — αλλά επανερμηνεύοντας ζωντανά ένα θεμελιώδη χειρονομία: την αναζήτηση μιας ζωγραφικής σύνθεσης που γεννήθηκε από το ταξίδι, το σχέδιο και τη σιωπή εσωτερική.

Το έργο παρουσιάζεται ως μια πολύχρωμη αρχιτεκτονική, κατασκευασμένη από παχιές στρώσεις, πατημασιές και αιχμηρά επίπεδα, όπου ισορροπούν σκοτεινές μάζες και φωτεινά λάμψη. Τα μπλοκ χρωμάτων — κόκκινα, ώχρες, μπλε, βαθύ πράσινο — οργανώνονται σαν τα θραύσματα ανασυντεθειμένου ενός νοητού τοπίου, ταυτόχρονα αφηρημένου και κατοικημένου. Στο κέντρο, μια μικροσκοπική λεπτομέρεια τραβάει το μάτι:
Η σιλουέτα ενός άνδρα με το ποδήλατό του, σχεδόν μυστική, αποτυπωμένη ως ένα ταπεινό και διακριτικό νεύμα σε ένα θεμελιώδες επεισόδιο της ζωής της Staël.

Πριν γίνει ο ζωγράφος της χρωματικής πυκνότητας που γνωρίζουμε, ο Staël ήταν περιπατητής, ταξιδιώτης με ποδήλατο, διασχίζοντας το 1936 την εμπόλεμη Ισπανία. Αυτό το ταξίδι δεν είναι μόνο μια βιογραφική περιπέτεια: ήταν η στιγμή που ο Staël, ακόμα πολύ νέος, κατάλαβε ότι ο κόσμος δεν γίνεται αντιληπτός ούτε μέσω της φωτογραφίας ούτε μέσω της ακατέργαστης μνήμης, αλλά μέσω ακούραστου σχεδίου.
Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, γεμίζει σημειώσεις επί σημειώσεων: πόλεις σε ερείπια, διακρινόμενες σιλουέτες, συγκρουόμενα αρχιτεκτονικά στοιχεία, κομμένα ορίζοντες. Εκεί, ήδη, σχηματίζεται η ιδέα μιας ζωγραφιάς φτιαγμένης από μπλοκ, εντάσεις, ουσιώδεις όγκους, σαν το πραγματικό να πρέπει να ανακατασκευαστεί με το χέρι, υπομονετικά, στην απομόνωση της γραμμής.

Ο Σουρέτ-Κανάλ δεν προσπαθεί εδώ να αναδημιουργήσει ένα στυλ: απλώς συνεχίζει την ορμή του.
Ο καμβάς διαβάζεται σαν ένα παλίμψηστο μνήμης και ζωγραφικής, ένας εσωτερικός χάρτης όπου κάθε χρώμα είναι ένας τόπος, κάθε ορθογώνιο ένα βήμα, κάθε επικάλυψη μια ανάμνηση που επιμένει. Η εγχάραξη κυριλλικού γραφής, «tichina» — тишина, «σιωπή» — δίνει στο σύνολο μια μεταφυσική χροιά: η ζωγραφική γίνεται χώρος συλλογής, φόρος τιμής στην απόλυτη συγκέντρωση που απαιτούσε η Staël για τη δουλειά της και ένα νεύμα στην ρωσική της καταγωγή.

Στη σύνθεση αυτή διακρίνουμε μια έμφυτη αφήγηση.
η σιωπή του ταξιδιώτη
η απεραντοσύνη του κόσμου που διασχίζει
Η θραύση του πραγματικού, που μόνο η ζωγραφική μπορεί να συγκεντρώσει.
Και αυτό το μικροσκοπικό, επίμονο, εύθραυστο ποδήλατο, προχωρώντας με μια σχεδόν πνευματική αποφασιστικότητα.

Αυτή η εικόνα με ποδήλατο γίνεται το έμβλημα της εσωτερικής προσκυνηματικής πορείας του ζωγράφου — εκείνη της Staël παλαιότερα, εκείνη του Suret-Canale σήμερα. Εκφράζει αυτό που γνωρίζουν όλοι οι ζωγράφοι: ότι ταξιδεύουμε για να δούμε, αλλά ζωγραφίζουμε για να καταλάβουμε.

Στο «Silence», το χρώμα δεν είναι διακοσμητικό: είναι ύλη-κόσμος, συγκεντρωμένη ενέργεια, ώθηση ύπαρξης. Το βαθύ μαύρο πάνω, τα κορεσμένα μπλε, τα πυκνά κίτρινα, τα αναμμένα κόκκινα συνθέτουν μια είδους απότομη συμφωνία, όπου το φως πάντα καταφέρνει να διαπεράσει. Ο καμβάς διατηρεί έτσι κάτι από τη Staël, αλλά φιλτραρισμένο από μια αποφασιστικά σύγχρονη γλώσσα: πιο ελεύθερη, πιο αφηγηματική, πιο υπαινικτική.

Η «Σιωπή» είναι λοιπόν ένας φόρος τιμής, αλλά και μια επανάληψη της δύναμης της πράξης: το να ζωγραφίζεις είναι να ανακατασκευάζεις το πραγματικό από το χάος· το να προχωράς είναι να δίνεις νόημα στα θραύσματα.

Ένα ισχυρό, ζωντανό κομμάτι, που μιλάει τόσο για ζωγραφική όσο και για πεπρωμένο.