Joseph Csaky (1888-1971) [sculpteur hongrois, cubisme] - Lettre autographe signée - 1909

Αγαπητέ κύριε,

Επιστολή από τον διάσημο γλύπτη και καλλιτέχνη Csaky, πιθανώς από το 1909, όταν ζούσε στο Παρίσι. Η επιστολή αφορά μια πρόσκληση σε μια έκθεση (μάλλον μια από τις πρώτες του), στην οποία ζητάει να γράφεται σωστά το όνομά του: Csaky. Επιπλέον, αναφέρεται σε μια άλλη καλλιτέχνιδα, την Claire Fargue, επίσης μεγάλη καλλιτέχνιδα.

Με εκτίμηση,

Ο Joseph Csaky γεννήθηκε στην Αυστροουγγαρία, στη Szeged, το 1888. Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών εισήλθε στην Ανώτατη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βουδαπέστης. Αλλά απογοητευμένος, αποχώρησε από το ίδρυμα μετά από 18 μήνες προκειμένου να εξειδικευτεί στη μορφοποίηση και στη ζωντανή γλυπτική σε πέτρα. Εκτέλεσε αρκετές παραγγελίες και στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι το 1908.

Άφιξη στην πρωτεύουσα, ο Csaky εντάχθηκε σε ένα εργαστήριο στη Ρούσχη — καταφύγιο για τους καλλιτέχνες του Montparnasse — και από τότε συνεργάστηκε με την παγκόσμια κοινότητα καλλιτεχνών της σχολής του Παρισιού.

Ένας πρωτοποριακός κουβιστής
Ο Csaky ξεκίνησε ως βοηθός ενός εμπόρου τέχνης και κατασκεύαζε καλούπια για γλύπτες. Κάνει το ντεμπούτο του στη Salon της Société Nationale des Beaux-Arts το 1910, εκθέτοντας ένα κεφάλι γυναίκας με μια τεχνική που προμήνυε την αγάπη του για τις καθαρές γραμμές με στοιχεία κυβισμού. Το 1912, εκθέτει στο πρώτο Salon της Section d’Or υπό την αιγίδα του Marcel Duchamp (1887-1968) και μαζί με σημαντικούς καλλιτέχνες όπως τους Constantin Brancusi (1876-1957), Fernand Léger (1881-1955) και Francis Picabia (1879-1953). Αργότερα, ο Csaky συμμετείχε τακτικά στα Salon d’Automne και Salon des Indépendants μεταξύ 1911 και 1923.

Ο αυστρο-ουγγρικός καλλιτέχνης ήταν ένας από τους πρώτους γλύπτες, μετά τον Alexander Archipenko (1887-1964), που προσαρμόσαν τους κανόνες των κουβιστικών ζωγραφικών συνθέσεων στη τρισδιάστατη μορφή. Στόχος του ήταν να δημιουργήσει έργα που να είναι ορατά από όλες τις πλευρές χωρίς να χρειάζεται να γυρίζει γύρω τους.

Αποστρατευθείς το 1919, ο Joseph Csaky υπέγραψε συμβόλαιο αποκλειστικότητας με τον έμπορο Léonce Rosenberg (1879-1947). Ο ένθερμος υποστηρικτής του κυβισμού, ο Rosenberg είδε στον Csaky έναν πρωτοπόρο της σύγχρονης γλυπτικής. Αναγνωρισμένος ως μέλος της καλλιτεχνικής ελίτ, ο Ούγγρος μετανάστης συμμετείχε στην έκθεση «Οι Δάσκαλοι του Κυβισμού» της γκαλερί Rosenberg. Οι αφηρημένες συνθέσεις του τότε ήταν συνήθως συνδυασμοί γεωμετρικών στοιχείων που θυμίζουν τα έργα του Fernand Léger: κώνους, σφαίρες, δίσκους κ.ά.

Τα κύρια θέματα του Joseph Csaky αρχικά εστιάστηκαν στη γυναίκα και στη γενική ανθρώπινη σιλουέτα. Αλλά από το 1923, ο γλύπτης εξερεύνησε περισσότερο τον κόσμο των ζώων, ενώ μαλάκωσε την κυβιστική προσέγγισή του, που μέχρι τότε ήταν έντονα γωνιώδη.

Προς τις διακοσμητικές τέχνες.
Η συνάντηση με τον διακοσμητή Marcel Coard (1889-1974) σηματοδότησε μια στροφή στην καριέρα του. Ο Csaky από τότε δημιούργησε γλυπτά διακοσμητικά για έπιπλα που σχεδιάστηκαν σε συνεργασία.

Το 1930, συμμετείχε — ως ιδρυτικό μέλος — στην πρώτη έκθεση της Ένωσης Σύγχρονων Καλλιτεχνών (U.A.M.) πλάι σε Jean Prouvé (1901-1984), Charlotte Perriand (1903-1999), Le Corbusier (1887-1965) ή και Sonia Delaunay (1885-1979).

Ο Csaky ζητήθηκε το 1937 στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Έκθεσης για να σχεδιάσει μνημειώδη έργα για το Pavillon de l’Élégance καθώς και την πλατεία μπροστά από το Pavillon de l’U.A.M..

Κατά τα δεκαπέντε τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Josef Csaky δημιούργησε έργα που προέρχονταν από παραγγελίες για το γαλλικό κράτος. Πέθανε το 1971 χωρίς να καταφέρει να ολοκληρώσει μια σχεδίαση εννέα ελληνικών Μουσών που θα κοσμούσαν την πρόσοψη ενός κτιρίου στη Βουδαπέστη.

Η Sotheby’s Paris κρίνει το 2017 το Unique Tête (1923) στα 925.500 ευρώ, ενώ η Νέα Υόρκη πούλησε μια Tête de Lionne (περίπου 1923) στα 150.000 δολάρια το 2019.

Εγγράφου σε καλή κατάσταση (μερικές σκουρόχρωμες κηλίδες) από έναν πολύ μεγάλο καλλιτέχνη!