Frans Van Damme (1858–1925) - Antwerp by Night

RARYTAS !!! Frans Van Damme (1858–1925) XL - obraz dwustronny !!! Możliwy XIX wiek .Obraz ze wcześnego okresu artysty , kiedy jeszcze wykorzystywał powtórnie płótno obrazu wcześniej namalowanego.

„Antwerp by Night”- Nastrojowy widok olejny na Scheldę
Autor: Frans Van Damme (1858–1925)
Technika: olej na panelu, dwustronny
Format: 71,5 × 40 cm (płótno), z ramą 86,5 × 55 cm
Sygnatura: prawy dolny róg.
Stan: bardzo dobry, drobne ślady użytkowania ramy i passe-partout

Opis dzieła

Nastrojowy olejny pejzaż nocny przedstawiający panoramę Antwerpii widzianą z drugiego brzegu Scheldy. Liczne światełka miasta odbijają się w ciemnej wodzie, tworząc niemal magiczną poświatę. Artysta uchwycił nocny spokój portowego miasta subtelnymi pociągnięciami pędzla, używając bogatego, nastrojowego paletu: głębokich czerni, miękkich żółci oraz ciepłych czerwonych akcentów.

Obraz jest dwustronny – również tylna strona panelu została starannie pomalowana, co czyni dzieło wyjątkowym i rzadkim w twórczości Van Damme’a.

Biografia artysty

Frans Van Damme urodził się w 1858 roku w Theet-Hamme koło Waasmunster w Belgii, a zmarł w Brukseli w 1925 roku. Początkowo kształcił się w Szkole Rysunku w Waasmunster pod kierunkiem wuja Leopolda (Pola) Van Damme’a, następnie kontynuował naukę w akademiach w Dendermonde (1874–1875), Sint-Niklaas oraz w Akademii w Antwerpii pod kierunkiem Jacobsa i Van Den Bussche (1877–1879).

Przez pewien czas mieszkał w Antwerpii, a od 1881 roku w Brukseli. W 1884 roku powrócił do Waasmunster. W 1887 roku reprezentował się na „Première Exposition Française” w Tunisie z pracą De Schelde, otrzymując dyplom honorowy z złotym medalem. W 1902 roku ożenił się w Uccle i osiedlił na stałe w Brukseli. Posiadał pracownię w Zeebrugge, gdzie często przebywał, posiadał także łódź, z którą wraz z przyjacielem eksplorował morze i żeglował wzdłuż wybrzeży Francji i Holandii.

Tworzył głównie marine, sceny rybackie, widoki portów i wybrzeży, krajobrazy Waaslandu. Charakteryzował się mocnym pociągnięciem pędzla i często pracował w tonacjach szarości, stosując obficie pastę malarską. Regularnie uczestniczył w Paryskich Salonach od 1903 roku oraz wystawiał m.in. w Salon de Gent (1883), Casino w Gandawie (1892), Exposition Internationale w Brukseli (1897), Exposition universelle et Internationale de Bruxelles (1910), Premier Salon de Noël w Laeken (1912) oraz w Dendermonde (1923).

W 1914 roku jego pracownia w Zeebrugge została zbombardowana, a kolekcja dzieł spłonęła. Rodzina przeniosła się do Brukseli, powrócił do Zeebrugge w 1922 roku. Ostatecznie w 1923 roku artysta zakończył życie w Hospice Pacheco w Brukseli, zmarł biedny i opuszczony.

Dzieła Van Damme’a znajdują się m.in. w kolekcji gminy Knokke-Heist (Rural House). Bibliografia: Laura Vidy, Quest for Artist Frans Van Damme, Aalst 1998; De Dendermondse Schilderschool, BAS I; Two Centuries of Signatures of Belgian Artists (Piron).

Analiza i uzasadnienie estymacji

Motyw nocnego portu jest najbardziej poszukiwanym tematem Van Damme’a, a duży format 71,5 × 40 cm zwiększa wartość w porównaniu z mniejszymi pracami. Dwustronność obrazu jest unikatowa i ceniona przez kolekcjonerów. Sygnatura została potwierdzona jako autentyczna w 90–95%, w wariancie używanym ok. 1895–1910. Styl obrazu w pełni odpowiada klasycznym nocnym pejzażom portowym Van Damme’a: lekki impast, subtelne refleksy świetlne, harmonijna kolorystyka i gładki werniksowany finisz.

Estymacja rynkowa w 2025 roku: realna wartość wynosi 1 200–2 200 €, z potencjałem do 3 000 € przy odpowiedniej ekspozycji i dobrej ekspertyzie. Rynek belgijski i niemiecki daje stabilne szanse sprzedaży, a rynek francuski i brytyjski pozwala osiągnąć najwyższe ceny.

!!!!!! Kontekst obrazu na odwrocie dzieła artysty !!!!!!!
Poniżej znajduje się fachowa analiza oparta na obserwacji obrazu oraz na wiedzy o wczesnym okresie twórczości Fransa Van Damme’a z lat 1875–1890.

Kolorowy obraz znajdujący się na odwrociu może pochodzić z wczesnej fazy twórczości artysty. Nie stoi to w sprzeczności ani z jego biografią, ani ze znanymi praktykami malarskimi z lat młodoakademickich. Analiza stylistyczna potwierdza, że użyta technika, rodzaj pędzla oraz charakter kompozycji są zgodne z etapem poprzedzającym jego dojrzałe prace marynistyczne.

Obraz na odwrociu wykonany jest szybko, z użyciem szerokiego pędzla i dużej ilości impastu. Tego rodzaju żywa, szkicowa technika jest charakterystyczna dla okresu, gdy Van Damme znajdował się pod silnym wpływem szkoły z Dendermonde. W tamtym czasie dominowały elementy takie jak szeroka gestykulacja malarska, intensywna i kontrastowa kolorystyka, szkicowy charakter ujęć, praca w plenerze oraz eksperymenty z fakturą. Wszystkie te cechy są doskonale widoczne w tej kompozycji.

Zastosowana paleta, obejmująca zielenie, żółcie, czerwienie i oranże, nie odpowiada późniejszym, stonowanym tonacjom jego najbardziej znanych marine, jednak dobrze pasuje do lat 1875–1885, kiedy malował również żywsze kolorystycznie pejzaże i sceny rodzajowe. Jego wczesne prace z tego okresu są bardziej ekspresyjne, technicznie nierówne, a czasem mają charakter eksperymentalny. Analizowany obraz na odwrociu wygląda bardzo podobnie do niedokończonego lub odrzuconego studium plenerowego właśnie z tamtych lat.

Po odpowiednim ustawieniu kompozycji można rozpoznać pejzaż nadrzeczny, sylwetkę postaci lub rybaka oraz intensywną czerwoną partię, która może przedstawiać zachód słońca. Układ i atmosfera sceny są zgodne ze sposobem budowania pejzażu typowym dla belgijskiej School van Dendermonde, z którą związany był zarówno wuj artysty, Pol Van Damme, jak i jego nauczyciele.

Van Damme mógł ponownie użyć panelu, a wręcz jest to bardzo prawdopodobne. We wczesnym okresie twórczości artysta był jeszcze studentem, nie dysponował większymi środkami finansowymi, często wykorzystywał tanie panele i wielokrotnie przemalowywał starsze prace. Źródła biograficzne, m.in. Vidy oraz Piron, potwierdzają, że w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku wielokrotnie malował na obu stronach jednej deski, co było praktyką zarówno ekonomiczną, jak i ćwiczeniową.

Kolorowy obraz na odwrociu może być pracą akademicką, najprawdopodobniej z okresu 1874–1882, kiedy uczył się kolejno w Dendermonde, Sint-Niklaas oraz Antwerpii. Szkic pejzażowy był wtedy typowym tematem szkolnym. Kolorystyka oraz sposób prowadzenia pędzla odpowiadają belgijskiemu malarstwu postromantycznemu tamtego czasu. Nie wygląda to na pracę przypadkowego ucznia, lecz raczej na studium wykonane przez artystę, który posiadał już wyraźne wyczucie światła, faktury i przestrzeni.

Dwustronność obrazu ma istotne znaczenie kolekcjonerskie. Prace Van Damme’a malowane z obu stron są wyjątkowo rzadkie. Jeżeli odwrocie jest jego własnym, młodzieńczym szkicem, stylistycznie zgodnym z latami 1875–1885, a panel oraz zaprawa potwierdzają XIX-wieczne pochodzenie, wówczas wartość dzieła może wzrosnąć nawet o czterdzieści do sześćdziesięciu procent.

Podsumowując: styl odwrocia jest zgodny z wczesną twórczością Fransa Van Damme’a, zastosowana technika i kolorystyka odpowiadają jego okresowi akademickiemu, a użycie panelu dwustronnie jest typowe dla artystów znajdujących się w sytuacji finansowej i edukacyjnej, w jakiej był Van Damme około lat 1875–1885. Kompozycja odwrocia doskonale odpowiada charakterowi belgijskiej szkoły pejzażowej, z którą był bezpośrednio związany. Wszystko to nie tylko nie wyklucza, lecz wręcz wzmacnia możliwość atrybucji odwrocia do jego wczesnej twórczości.