Egesippo - [Post Incunable] De Rebus a Ludaeorum Principibus in Obsidione Fortiter Gestis - 1525

Wojna Żydów i cień Kleopatry: upadek Jerozolimy i zemsta Boga
Wytworna, piętnastowieczna edycja z 1525 roku dzieła De rebus a Iudaeorum principibus in obsidione fortiter gestis, błędnie przypisywana Egesippowi, lecz w rzeczywistości będąca łacińskim tłumaczeniem i przeróbką De bello judaico Flawiusza. Wspaniały egzemplarz z słynnym frontispisem architektonicznym wyciętym przez Anton Woensama, inspirowanym wzorami Hansa Holbeina, oraz z inicjałami ilustrowanymi przypisywanymi kręgom Albrechta Dürera. Kopia pochodząca z francuskiego klasztoru, z współczesnymi notatkami, stanowiąca bezpośrednie świadectwo popularności edytorskiej tekstu, który, łącząc pobożność z propagandą, był jedną z najbardziej wpływowych chrześcijańskich reinterpretacji starożytnej historii żydowskiej.
Wartość rynkowa
Rzadkie wydanie Eucharius Cervicornus jest dziś bardzo poszukiwane ze względu na wysoką jakość drzeworytniczą i miejsce w kontekście typograficznym Kolonii. Kompletnych i dobrze zachowanych egzemplarzy zwykle można szukać w przedziale od 3 500 do 5 500 euro, z wyższymi cenami za kopie z szerokimi marginesami lub pochodzące z udokumentowanych źródeł. Frontispis Woensama, jednego z najbardziej znanych z początku XVI wieku w Niemczech, znacznie podnosi wartość kolekcjonerską tego woluminu.

Opis fizyczny i stan
Łączona w półskórce, tytuł złocony na grzbiecie. Okładka architektoniczna z drzeworytem, z figurami alegorycznymi, fryzami i sceną dolną z Kleopatrą. Niektóre pęknięcia poddane restauracji, plamy od wody na pierwszych kartach oraz drobne, rozproszone fioletowe przebarwienia. Marginalne notatki współczesne w kilku miejscach. Pp. (2); 16 nn; 154; 2 nn; (2).

TYTUŁ I AUTOR
O sprawach przywódców Żydów podczas dzielnej obrony podczas oblężenia.
Coloniae, Eucharium Cervicornum, 1525.
Egesippo.

Kontekst i znaczenie
Dzieło, tradycyjnie znane jako De excidio Hierosolymitano, jest swobodną parafrazą chrześcijańską De bello judaico Flawiusza, przerobioną w tonie apologetycznym i moralnym. Rzekomy autor, zwany Pseudo-Egesippo, pozostawał nieznany przez wieki: dziś uczeni identyfikują redakcję łacińską jako produkt późnej starożytności, prawdopodobnie z kręgu ambrozjańskiego, mający na celu włączenie historii żydowskiej do wizji opatrznościowej upadku Jerozolimy. Wydanie z 1525 roku Cervicornusa, typografa działającego w Kolonii, wpisuje się w ożywiony kontekst humanistyczny niemieckiego pierwszego pięćdziesiątego wieku, charakteryzujący się zainteresowaniem źródłami historycznymi chrześcijańskimi i żydowskimi. Ryciny Anton Woensama i inicjały szkoły dürerowskiej nadają tomowi charakter monumentalny, a figura Kleopatry umieszczona u dołu frontispisu symbolizuje upadek ziemskich królestw.

Biografia autora
Autor wskazany jako Egesippo jest w rzeczywistości postacią apokryficzną. Imię to pochodzi od błędu w przypisaniu z czasów średniowiecza: dzieło zostało napisane po łacinie przez anonimowego autora między IV a V wiekiem, być może w środowisku Sant’Ambrogio w Mediolanie. Tekst, powstały jako moralna i chrześcijańska adaptacja wojny żydowskiej Flawiusza, wywarł głęboki wpływ na historiografię kościelną późnej starożytności oraz na teologiczną wizję zniszczenia Jerozolimy jako kary boskiej.

Historia druku i obiegu
Stemplowana w Kolonii w 1525 roku przez warsztat Eucharius Cervicornus, jednego z najbardziej aktywnych w rozpowszechnianiu tekstów teologicznych i historycznych, ta edycja jest znana z niezwykłej jakości rygrafii i precyzji typograficznej. Ramy i alegoryczne postacie wyryte przez Antona Woensama i inspirowane przez Hansa Holbeina stanowią szczyt rygrafii renuńskiej. Dzieło to krążyło w środowiskach monastycznych i uniwersyteckich Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i było powielane w kolejnych niemieckich i flamandzkich reedycjach w drugiej połowie wieku.

Bibliografia i źródła
VD16 H 3091. — Adams H 310. — Graesse II, 471. — Brunet II, 953. — Hollstein, German Engravings, Woodcuts and Etchings, vol. 31, s. 171 (Woensam). — Panzer VI, 237. — Proctor 10412.