Manuzio / Stazio - [Post Incunable] Statii Sylvarum - 1502

HARMONIA WOJNY I CHWAŁY: PIERWSZA ALDYNKA STATIUSZA POMIĘDZY EPOKĄ A ELEGIĄ
PIERWSZE WYDANIE – To rzadkie pierwsze wydanie aldyńskie po raz pierwszy w jednym tomie łączy dzieła Publiusza Papiniusza Stacjusza – „Silwy”, „Tebaidę” i niedokończoną „Achilleidę” – odrestaurowane w ich czytelnej formie przez warsztat Aldusa Manutiusa. Dołączenie „Orthographia et flexus dictionum graecarum omnium”, dedykowanego Markowi Musurusowi, świadczy o współpracy najwybitniejszych umysłów humanizmu weneckiego i stanowi jeden z najwspanialszych przykładów renesansowego klasycyzmu typograficznego. Powściągliwość kroju rzymskiego i słynny emblemat z kotwicą i delfinem dopełniają arcydzieło równowagi między estetyką a filologią.
Wartość rynkowa
Na międzynarodowym rynku antykwarycznym kompletne i dobrze zachowane egzemplarze pierwszego wydania Aldine osiągają zazwyczaj ceny od 8000 do 14000 euro, przy czym ceny są wyższe za egzemplarze w oprawach współczesnych lub o znakomitym pochodzeniu.

Opis fizyczny i stan
Oprawa w pełnej brązowej skórze, grzbiet z wypukłymi paskami i grawerowanym tytułem, czerwone krawędzie z widocznymi śladami zużycia. Delikatnie rubrykowane inicjały w różnych kolorach. Znak firmowy Aldine. Lekkie przebarwienia i sporadyczne brązowienia. Odręczny napis „Statius” na przedniej okładce; ślady starych podkreśleń i współczesnych notatek na marginesach wyblakłym brązowym atramentem. S. (6); 288nn; (6).

TYTUŁ I AUTOR
Statii Sylvarum.
Venetiis, Aldi Ro., 1502.
Publiusz Papinius Statius.

Kontekst i znaczenie
Wydanie z 1502 roku stanowi kamień milowy w historii klasycznego wydawnictwa. Aldus Manutius, z pomocą Musurusa, odtworzył tekst Stacjusza ze starannie zrewidowanych rękopisów, wprowadzając model redakcyjny oparty na równowadze typograficznej i rygorze filologicznym. „Silwy” celebrują okazjonalną poezję dworską i przyjaźni, „Tebajdos” stanowi jeden z najwytworniejszych poematów epickich późnej łaciny, a niedokończony „Achilleis” ujawnia elegijny i niemal psychologiczny ton, rzadko spotykany w rzymskiej poezji epickiej. Dodanie „Orthographii” świadczy o zainteresowaniu warsztatu aldyńskiego greką i łaciną jako narzędziami literackiej doskonałości. To wydanie zapoczątkowało renesansowy sukces Stacjusza i stało się wzorem dla kolejnych wznowień, od Gryfiusza do Estienne’a.

Biografia autora
Publiusz Papinius Stacjusz (45–96 n.e.), urodzony w Neapolu i działający w Rzymie za panowania Domicjana, należał do najwybitniejszych poetów łacińskich późnego okresu flawijskiego. Autor „Tebaidy”, dwunastoksiągowego eposu o konflikcie między Eteoklesem a Polinejkesem, oraz „Silw”, okazjonalnych poematów o tonie celebrującym i lirycznym, wyróżniał się metryczną elegancją i psychologiczną wnikliwością. Jego niedokończona „Achilleida” świadczy o dojrzałości poety, który dążył do połączenia heroizmu z sentymentalizmem, antycypując ton romansu rycerskiego.

Historia druku i obiegu
Druk powstał w Wenecji, w warsztacie Aldusa Manutiusa, z rzymskimi i greckimi literami wygrawerowanymi specjalnie dla wydań klasycznych. Dedykacja dla Andrei Torresano i wzmianka o Musurusie świadczą o bliskiej współpracy z greckimi humanistami mieszkającymi w Wenecji. To wydanie z 1502 roku jest pierwszym, które zawiera w całości dzieła poetyckie Stacjusza. W 1519 roku ukazał się kolejny przedruk, a w XVI wieku kolejne w wydawnictwach Gryphius (Lyon, 1553) i Estienne (Paryż, 1555), jednak wydanie Aldine pozostaje najbardziej poszukiwane ze względu na czystość tekstu i jakość druku.

Bibliografia i źródła
Adams S-1672; Renouard, Annales de l'Imprimerie des Alde, s. 47; Dibdin, Wprowadzenie do klasyki greckiej i łacińskiej, II, s. 430-432; Ahmanson-Murphy, The Aldine Press, 40; BMC V, 561; Goff S-735; ISTC is00735000.