Élie Reclus - Primitive folk - 1891

Élie Reclus (1827–1904) urodził się 11 lipca 1827 roku w Sainte-Foy-la-Grande, w regionie Gironde na południowym zachodzie Francji. Był najstarszym dzieckiem w dużej protestanckiej rodzinie: jego ojciec był pastorem, a matka nauczycielką — co wpłynęło na jego szacunek dla edukacji, krytycznego myślenia i szerokich wartości humanistycznych. Studiował teologię, języki i nauki humanistyczne, najpierw we Francji, a potem w Niemczech. Uczestniczył w zajęciach z filologii, historii i religioznawstwa porównawczego, co głęboko ukształtowało jego światopogląd intelektualny. Jego całe życie poświęcił badaniom z zakresu etnologii, folkloru i ewolucji praktyk religijnych, dziedzin, które rozwijał samodzielnie poprzez szerokie czytanie, podróże i badania. Później, w życiu, Reclus został wykładowcą na nowo założonym Université Nouvelle w Brukseli, wygłaszając wykłady na temat ewolucji religii.
Wśród jego rodzeństwa jest bardziej znany Élisée Reclus, słynny geograf i pisarz.

Formacja intelektualna Reclusa ukształtowała się dzięki zaangażowaniu w równość społeczną i kosmopolityczne spojrzenie: odrzucał nacjonalistyczne czy rasowe uprzedzenia, wierząc raczej w wspólną godność i wspólne człowieczeństwo wszystkich ludzi — przekonanie to kierowało zarówno jego pracą naukową, jak i sympatiami politycznymi. Przez całe życie wniósł wiele artykułów do czasopism w Europie i na arenie międzynarodowej, angażując się w antropologię, socjologię, religię i historię kultur.



„Primitive Folk” to angielskie tłumaczenie francuskiego dzieła Reclusa z 1885 roku, Les Primitifs: Études d'Ethnologie Comparée, które zostało przetłumaczone i opublikowane w Londynie (wznowione w 1891 roku) pod tytułem „Primitive Folk: Studies in Comparative Ethnology”.


W tej pracy Reclus nie próbuje tworzyć wyczerpujących monografii każdej kultury; raczej oferuje studia porównawcze i tematyczne — każdy rozdział analizuje konkretne instytucje, zwyczaje lub praktyki społeczne wśród „ludów prymitywnych”: na przykład sposoby utrzymania (polowanie, podstawowe rolnictwo, hodowla), zwyczaje pokrewieństwa i małżeństwa, obrzędy inicjacyjne, sztuki magiczne i religijne oraz wczesne formy organizacji społecznej.


To, co czyni tę książkę wyjątkową — i nadal bardzo aktualną — to empatyczne i pełne szacunku podejście Reclusa do kultur, które w jego czasach często były opisywane wyłącznie przez kolonizatorów lub obcych z pogardą. Twierdzi on, że wiele zwyczajów odrzucanych przez „cywilizowanych” obserwatorów jako przesądne lub prymitywne, w rzeczywistości mają sens, gdy są badane w kontekście ich kulturowym i środowiskowym; że „dzikie wierzenia i zwyczaje”, dalekie od bycia arbitralnymi czy bezsensownymi, często ukazują spójną, moralną i racjonalną strukturę z punktu widzenia ich praktyków.


Książka ma również wartość historyczno-naukową: dokumentuje obserwacje kultur w momencie, gdy wiele z nich przechodziło dramatyczne przemiany lub znikało — jako „migawka” różnorodności ludzkiej w szybko zmieniającym się świecie. Jak sam Reclus ostrzegał, wiele „prymitywnych ludów” zniknie, zanim ich sposoby zostaną w pełni udokumentowane.


Élie Reclus
Ludność pierwotna. Studia z etnologii porównawczej.
Walter Scott, 24, Warwick Lane, Paternoster Row, Londyn, [1891]
xiv, [2], 339, [5] : portret ; 8 ̊

Oprawa twarda, solidna, bordowa, płócienna, ze złoconym tytułem i nazwiskiem autora na przedniej okładce i grzbiecie. Sporadyczne notatki i częste podkreślenia (jak na zdjęciach). Rogi lekko zaokrąglone; ślady użytkowania na półce. Strony jasne, tekst czytelny.

.PS: Wyślę książkę starannie zapakowaną w folię bąbelkową, za pośrednictwem An Post, irlandzkiej poczty („Rejestrowana przesyłka, śledzenie i ubezpieczenie w cenie, aby chronić Twoje cenne przedmioty”). Po wysłaniu podam numer śledzenia.