Confucius | [Anonyme] [les Père Couplet, Herdtrich, Intorcetta et Rougemont] [Simon Foucher et, - La Morale de Confucius, Philosophe de la Chine. Suivi de : Lettre sur la Morale de Confucius, - 1688

[Anonim] [Père Couplet, Herdtrich, Intorcetta i Rougemont] [Simon Foucher i, być może, dziennikarz Jean de Labrune] [Chiny | China]

Morał Konfucjusza, filozofa Chin.

W Amsterdamie, u Pierre'a Savouretta; na Kalver-Straat, 1688

(20)-100 stron

Kontynuacja:

List o moralności Confucjusza, filozofa Chin.

W Paryżu, u Daniela Horthemels, na ulicy S. Jacques, w Moecenas, 1688

(2)-29-(1) stron

2 oprawione w jedno wydanie książki w małym formacie in-8 (161 x 105 mm | wysokość marginesów: 154 mm).

Oprawa ściśle z epoki, pełne skórzane, faworytowe, granitowe, z ozdobnym grzbietem i małymi złoconymi nerkami, z tytułem z czerwonego maroquinu, krawędzie nakrapiane na czerwono, okładki i marginesy z marmurkowego papieru. Oprawa solidna, choć z drobnymi ścierkami i brakami skóry na krawędziach i rogach, brak skóry wzdłuż grzbietu na górnej stronie, pęknięcia skóry na krawędziach. Niemniej jednak, oprawa jest trwała i wymaga wysokiej jakości renowacji (egzemplarz, który do tej pory nie przeszedł żadnej restauracji). Wnętrze świeże (delikatne zawilgocenie bez poważnych skutków w górnym wewnętrznym marginesie na końcu tomu). Kompletne pod względem kolacji. Brak arkusza erraty, który wskazywałby błędy do poprawy i który powinien znajdować się po stronie 100 (arkusz, który nigdy nie został dołączony do naszego egzemplarza). Wskazane błędy występują w naszym egzemplarzu.

Bardzo rzadka pierwsza edycja w języku francuskim dzieła Moralność Konfucjusza.

Ta mała publikacja jest uważana za pierwszą, która wprowadziła konfucjanizm we Francji, a szerzej — na świecie zachodnim.

W 1687 roku w Paryżu ukazał się 'Confucius Sinarum philosophus' autorstwa jezuitów Couplet, Herdtrich, Intorcetta i Rougemont. To obszerne dzieło w formacie in-folio, napisane po łacinie. Było to odniesienie dla intelektualistów, ale mało praktyczne dla szerokiej publiczności, która mogła chcieć poznać Konfucjusza po niższych kosztach w języku francuskim. Dwóch tłumaczy-kompilatorów-komentatorów, posługujących się łaciną i francuskim, pracowało nad tym i w następnym roku wydali dwa małe opracowania: kanonik Simon Foucher i, być może, dziennikarz Jean de Labrune. A może to był prezydent Cousin, tak się mówi. Albo sam ojciec Couplet, tak się jeszcze mówi. Nazwa autora wydaje się mieć mniejsze znaczenie niż fakt, że po raz pierwszy w języku francuskim uczyniono dostępne Konfucjusza i jego moralne idee.

Na tym miejscu zobaczymy próby moralności, które są majstersztykami. Wszystko jest solidne, ponieważ droga rozumu, ta wewnętrzna prawda, która tkwi w duszy każdego człowieka, i którą nasz filozof nieustannie konsultował, bez uprzedzeń, kierowała wszystkimi jego słowami. Dlatego zasady, które podaje, i obowiązki, do których zachęca, są tak skonstruowane, że nikt nie czuje się początkowo niechętny, by im przyklasnąć. Nie ma w jego rozumowaniach nic fałszywego, niczego skrajnego, żadnych tych przerażających subtelności, które można zobaczyć w traktatach moralnych większości dzisiejszych metafizyków.

Możemy ocenić, jak bardzo publiczność jest wdzięczna ojcom Intorcetta i Couplet, jezuitom, którzy przetłumaczyli z chińskiego na łacinę trzy księgi Konfucjusza, z których pochodzi ta moralna refleksja, którą widzicie. Wybraliśmy najważniejsze kwestie i pomijaliśmy wiele innych, które choć same w sobie dobre i zgodne głównie z duchem osób, dla których były mówione i pisane, mogłyby wydawać się zbyt pospolite i mało znaczące w naszej Europie. A ponieważ w dziele ojców Intorcetta i Couplet oprócz moralności Konfucjusza porusza się także temat pochodzenia narodu chińskiego oraz najstarszych ksiąg tego narodu, które ukazały się na kilka wieków przed Konfucjuszem, przetłumaczyliśmy na ten temat to, co jest najbardziej konieczne do poznania.

Tom opracowania rozpoczyna obszerne ostrzeżenie o długości 18 stron.

Dzieło, które podajemy publiczności i w którym zawarta jest w skrócie cała moralność Konfucjusza, chińskiego filozofa, jest dość małe, jeśli patrzeć na liczbę stron, które je tworzą; ale jest bardzo wielkie, bez wątpienia, jeśli rozważyć wagę zawartych w nim treści. Można powiedzieć, że moralność tego filozofa jest nieskończenie wzniosła, ale jednocześnie prosta, wyczuwalna i czerpana z najczystszych źródeł rozumu naturalnego. Z pewnością, nigdy rozum pozbawiony światła boskiego objawienia nie wydawał się tak rozwinięty ani tak silny. Ponieważ nie ma żadnego obowiązku, o którym Konfucjusz nie mówi, nie ma też takiego, którego by nie przekraczał. On dobrze rozwija swoją moralność, ale nie idzie dalej, niż to konieczne, jego osąd zawsze pozwala mu znać, dokąd należy się udać i gdzie trzeba się zatrzymać.

Dzieło dzieli się następnie na trzy części: Pierwsza część: O starożytności i filozofii Chińczyków. Druga część: Zbiór dzieł Konfucjusza (Pierwsza, Druga i Trzecia Księga Konfucjusza). Następują maksymy zaczerpnięte z Ksiąg Konfucjusza (LXXX maksym).

Po tym pierwszym dziele dołączono w tamtym czasie List o moralności Konfucjusza, skierowany do Daniela Horthemels w Paryżu, tego samego roku 1688. Na końcu znajduje się data 23 stycznia 1688 w Paryżu, podpisana inicjałami wydrukowanymi S. F***. Aprobatę podpisał Cousin i De la Reynie (maj 1688). Ostatnia strona (odwrotna do strony 29) zawiera ostrzeżenie wydawcy, które wyjaśnia, dlaczego ten list został dołączony do moralności Konfucjusza, niedawno wydanej w Amsterdamie.

Księga Konfucjusza zawiera tak wiele pięknych rzeczy, że jest jak ogród, w którym każdy może zbierać kwiaty według własnego uznania; a jeśli ktoś odważyłby się spierać, czy Róża jest lepsza od Goździka, być może byłby dość zakłopotany, aby rozstrzygnąć to pytanie.

Wielkim sekretem, mówi Konfucjusz, aby zdobyć prawdziwą naukę, naukę, która jest godna książąt i najbardziej wybitnych postaci, jest pielęgnowanie i polerowanie rozumu, który jest darem, jaki otrzymaliśmy z nieba. Żądza go zakłóciła, wmieszało się w nią wiele nieczystości. Usuń więc te nieczystości, aby odzyskała swój pierwotny blask i osiągnęła pełnię. To jest najwyższe dobro. To nie wystarczy; ponadto, książę musi, przez swoje zachęty i własny przykład, uczynić swój lud jak nowy naród. W końcu, po osiągnięciu tej najwyższej doskonałości, tego najwyższego dobra, nie wolno się poddawać; tutaj konieczna jest wytrwałość.

Obecny dar, który wam ofiaruję, nie może nie sprawić wam przyjemności. Lubicie dobre maksymy moralne: oto kilka lepszych i bardziej solidnych. Gdyby miejsce, z którego pochodzą, mogło uczynić je bardziej znaczącymi, byłyby one ważniejsze właśnie z powodu swojej odległości. To perły lub drogocenne kamienie z Chin, a nawet coś cenniejszego, ponieważ nie ma nic porównywalnego z skarbami mądrości, jak mówi Pismo. Mógłbym powiedzieć to samo o ich starożytności, gdyby prawda nie była od zawsze, i gdyby można było sądzić, że te maksymy, będąc starszymi, są też bardziej prawdziwe i solidne.

Konfucjanizm, założony przez Konfucjusza (urodzony w 551 p.n.e. i zmarły w 479 p.n.e.) w VI wieku p.n.e., jest filozofią etyczną i polityczną skoncentrowaną na harmonii społecznej i moralności. Ceni on takie pojęcia jak «ren» (dobroć) i «li» (rytuały), które kierują interakcjami międzyludzkimi. Hierarchia rodzinna i szacunek dla przodków są centralne dla tej myśli, podkreślając znaczenie relacji interpersonalnych. Konfucjanizm proponuje również wizję edukacyjną, opowiadając się za nauką i samorozwojem jako środkami do poprawy społeczeństwa. Wywierając wpływ na kulturę azjatycką, jego zasady ukształtowały struktury społeczne i polityczne przez wieki. Ostatecznie dąży do ustanowienia sprawiedliwego społeczeństwa poprzez etykę indywidualną i odpowiedzialność obywatelską. Postać Konfucjusza, będąca w połowie historyczną, w połowie legendarną, została przedstawiona w jego pierwszej biografii zawartej w Shiji (史記 / 史记, Shǐjì), dziele chińskiego historyka Sima Qiana, napisanego w latach 109–91 p.n.e., czyli ponad cztery wieki po jego śmierci.

Oto kilka cytatów inspirowanych myślą Konfucjusza, przetłumaczonych na język polski: „Ten, kto przesuwa górę, zaczyna od usuwania małych kamieni.” Cytat ten podkreśla znaczenie zaczynania od małych kroków w realizacji wielkich celów. „Wyższy człowiek to ten, który nie dąży do osiągnięcia korzyści osobistych kosztem innych.” Podkreśla on pojęcie etyki i odpowiedzialności wobec innych. „Nie wystarczy się uczyć, trzeba też stosować to, czego się nauczyło.” Ta refleksja akcentuje wagę działania w procesie nauki. „Szacunek dla przodków jest fundamentem moralności.” Cytat przypomina o znaczeniu rodziny i tradycji. „Nie rób innym tego, czego nie chciałbyś, aby ci zrobiono.” Ten zasadniczy dla konfucjanizmu zasadę wzajemności. Cytaty te odzwierciedlają etykę i mądrość Konfucjusza, skupiając się na moralności, relacjach międzyludzkich i nauce.

Bardzo dobry egzemplarz tego ważnego dzieła w historii rozpowszechniania konfucjanizmu na świecie.

Wraz z Listem opublikowanym tego samego dnia, łączonym razem w tamtym czasie, jedno z najbardziej rzadkich spotkań.