Charleton - Onomasticon Zoicon - 1668

Bestie Parlanti, szkielety z kamienia i zaginione języki: Ilustrowany encyklopedyczny bestiariusz
Pierwsze wydanie rzadkiego Onomasticon Zoicon autorstwa Waltera Charletona, opublikowane w Lyonie w 1668 roku przez Jacobusa Allestry’ego. Wieloaspektowe dzieło łączące taksonomię, wielojęzyczną nomenklaturę zoologiczną, anatomię porównawczą oraz pierwsze obserwacje nad skamieniałościami, ilustrowane ośmioma tablicami (sześć z nich rozkładanych) i wzbogacone rycinami w tekście. Pionierskie dzieło w historii nauk przyrodniczych i klasyfikacji naukowej.
Wartość rynkowa
Kompletne egzemplarze pierwszego wydania, z wszystkimi tablicami i w odpowiadającej oprawie, są bardzo rzadkie i mogą osiągać cenę od 2 000 do 3 000 euro, w zależności od świeżości ilustracji i stanu zachowania woluminu. Zainteresowanie kolekcjonerskie jest podkreślane przez interdyscyplinarne i językowe podejście dzieła.

Opis fizyczny i stan
Oprawa w pełnej skórze coeva, grzbiet z sześcioma nerwami i złoconym tytułem, widoczne ślady użytkowania, ale struktura solidna. Wewnątrz stan dobry: duże karty z wycięciami, papier chrupiący, wyraźne wycięcia. Profesjonalny remont na jednej z odbitek. Marginalne defekty użytkowe zgodne z wiekiem. Autentyczna kopia. Strony (2); 18 numerów 309; 34 numerów.

TYTUŁ I AUTOR
Onomasticon Zoicon, różnice i nazwy własne zwierząt Plerorumque Animalium wyjaśnione w wielu językach. Do tego dołączone są Mantissa Anatomica oraz niektóre informacje o różnych rodzajach skamieniałości.
Lugduni: apud Jacobum Allestry, 1668.
Autor: Walter Charleton (Shempton Mallet 1619 – Londyn 1707), lekarz i przyrodnik angielski.

Kontekst i znaczenie
L'Onomasticon zoicon jest przedwczesnym dziełem zoologii systematycznej i jednym z pierwszych nowoczesnych prób budowy taksonomii zwierząt na podstawie językowej i morfologicznej. Walter Charleton, już znany z dzieł medyczno-filozoficznych, tworzy tutaj katalog, który nie ogranicza się do opisu zwierząt, ale także rejestruje ich nazwy w języku łacińskim, greckim, hebrajskim, arabskim, francuskim, włoskim, hiszpańskim, niemieckim i angielskim, wykazując zdumiewającą erudycję porównawczą. To podejście czyni dzieło swoistym uniwersalnym słownikiem fauny znanej w XVII wieku, wyprzedzając wielkie encyklopedie przyrodnicze kolejnego stulecia.

Do tej sekcji zoologicznej dołącza się Mantissa anatomica, w której autor przedstawia obserwacje oparte na rzeczywistych sekcjach i rozważaniach fizjologicznych, odzwierciedlających współczesną debatę między medycyną galenową a medycyną mechaniczną. Chociaż nie jest anatomem z wykształcenia, Charleton wykazuje znaczną zdolność do syntetyzowania najnowszych teorii swojego czasu, w tym tych związanych z krążeniem krwi, układem oddechowym i funkcją narządów wewnętrznych.

Zamyka tom traktat o fosilach, który stanowi jedno z pierwszych pojawień się tego tematu w dziele o charakterze encyklopedycznym. Charleton interpretuje fosile nie tylko jako ciekawostki natury, ale jako obiekty godne klasyfikacji naukowej, wyprzedzając zainteresowanie paleontologią i geologią, które rozwinie się w pełni w XVIII wieku. Mimo że jego podejście wciąż częściowo opiera się na mitologiczno-teologicznych wyjaśnieniach, wprowadza perspektywę obserwacyjną, która czyni go jednym z pionierów nowoczesnego myślenia przyrodniczego.

Biografia autora
Walter Charleton był osobistym lekarzem Karola I Anglii oraz członkiem Royal Society. Filozof naturalny i popularyzator myśli epikurejskiej, był autorem licznych traktatów na temat fizjologii, filozofii i historii naturalnej. Jego myślenie plasuje się pomiędzy mechanicizmem kartezjańskim a vitalizmem barokowym i przyczyniło się do przejścia od medycyny galenicznej do nowoczesnej nauki eksperymentalnej.

Historia druku i obiegu
Wydany w Lyonie przez Jacobusa Allestry’ego (prawdopodobnie związany z układami edytorskimi anglo-francuskimi), Onomasticon miał ograniczoną, lecz wpływową dystrybucję w europejskich kręgach medycznych i naukowych. Wydania ponowne i tłumaczenia nie były częste, co czyniło tę pierwszą edycję jedyną autorytatywną i wysoce pożądaną w kolekcjonerstwie.

Bibliografia i źródła
Wellcome II, 324
Wing C3693
Krivatsy 2343
Thorndike, Historia magii i nauk eksperymentalnych, tom VIII