Joseph Csaky (1888-1971) [sculpteur hongrois, cubisme] - Lettre autographe signée - 1909

Rzadki list słynnego rzeźbiarza i artysty Csaky, prawdopodobnie z roku 1909, kiedy mieszkał w Paryżu. List ten jest zaproszeniem na wystawę (najprawdopodobniej jednej z jego pierwszych), w którym prosi, aby poprawnie pisać jego nazwisko: Csaky, oraz wspomina inną artystkę, Claire Fargue (również wybitną artystkę).

Joseph Csaky urodził się w Austro-Węgrzech w Szegedzie w 1888 roku. W wieku czternastu lat wstąpił do Szkoły Wyższej Sztuk Dekoracyjnych w Budapeszcie. Jednak rozczarowany opuścił instytucję po 18 miesiącach, aby doskonalić się w modelowaniu i rzeźbieniu bezpośrednio w kamieniu. Wykonał kilka zamówień, a następnie w 1908 roku wyjechał do Paryża.

Dotarłszy do stolicy, Csaky założył warsztat w Ruchu — schronisku dla artystów Montparnasse — i od tego momentu dołączył do międzynarodowej społeczności artystów szkoły paryskiej.

Przedstawiciel kubistycznego, awangardowego rzeźbiarza.
Csaky debiutował jako asystent handlarza sztuką i produkował formy odlewnicze dla rzeźbiarzy. Zadebiutował na Salonie Société Nationale des Beaux-Arts w 1910 roku, prezentując głowę kobiety, której wykonanie o charakterze akademickim zapowiadało jego zamiłowanie do wyraźnych, czystych linii z akcentami kubistycznymi. W 1912 roku wystawił na pierwszym Salon de la Section d’Or pod egidą Marcela Duchampa (1887–1968) oraz obok głównych artystów, takich jak Constantin Brâncuși (1876–1957), Fernand Léger (1881–1955) i Francis Picabia (1879–1953). Następnie Csaky regularnie uczestniczył w Salon d’Automne i Salon des Indépendants w latach 1911–1923.

Artysta austro-węgierski był jednym z pierwszych rzeźbiarzy, po Alexanderze Archipenko (1887-1964), który zaadaptował zasady kompozycji kubistycznych do formatu trójwymiarowego. Jego celem było tworzenie dzieł widocznych ze wszystkich stron, bez konieczności obracania się wokół nich.

Demobilizowany w 1919 roku, Joseph Csaky podpisał kontrakt na wyłączność z handlarzem Léonce'em Rosenbergiem (1879-1947). Gorliwy zwolennik kubizmu, Rosenberg postrzegał Csaky'ego jako pioniera nowoczesnej rzeźby. Uznany za członka elity artystycznej, emigrant z Węgier wziął udział w wystawie „Mistrzowie kubizmu” w galerii Rosenberga. Jego abstrakcyjne kompozycje były wtedy zestawieniami elementów geometrycznych, zbliżonych do dzieł Fernanda Légera: stożków, sfer, dysków itp.

Tematy szczególnie bliskie Josephowi Csaky początkowo koncentrowały się na kobiecie i sylwetce ludzkiej ogólnie. Jednak od 1923 roku rzeźbiarz coraz bardziej eksplorował świat zwierząt, jednocześnie łagodząc swoje podejście kubistyczne, które do tej pory było mocno kanciaste.

Vers les arts décoratifs
Spotkanie z dekoratorem Marcel Coard (1889-1974) zapoczątkowało zwrot w jego karierze. Csaky od tego momentu tworzył rzeźbione ozdoby do mebli projektowanych we współpracy.

W 1930 roku wziął udział — jako członek założyciel — w pierwszej wystawie Union des Artistes Modernes (U.A.M.) obok Jean Prouvé (1901-1984), Charlotte Perriand (1903-1999), Le Corbusier (1887-1965) czy Sonia Delaunay (1885-1979).

Csaky został zaproszony w 1937 roku w ramach Wystawy Światowej, aby zaprojektować monumentalne dzieła na Pawilon Elegancji oraz na esplanadę Pawilonu U.A.M..

Przez piętnaście ostatnich lat swojego życia Josef Csaky tworzył dzieła na zamówienie dla Francuskiego Państwa. Zmarł w 1971 roku, nie zdążywszy dokończyć koncepcji dziewięciu muz greckich, które miały zdobić fasadę budynku w Budapeszcie.

Sotheby’s w Paryżu oszacowało w 2017 roku Unique Tête (1923) na 925 500 euro, podczas gdy w Nowym Jorku sprzedano Tête de Lionne (około 1923) za 150 000 dolarów w 2019 roku.

List w dobrym stanie (z kilkoma przebarwieniami) od wybitnego artysty!