Rzeźba z drewna - Prampram - Ghana

Para rzeźb PramPram, południowe centrum Ghany. Oznaki starości.

Rzeźby par Prampram są rzadką i silnie lokalną formą rzeźbiarską związaną z ludami Ga-Adangbe z południowo-wschodniej Ghany, szczególnie z nadmorskiego miasta Prampram. Te postaci, najczęściej rzeźbione jako pary mężczyzna-kobieta, uważa się, że pełnią funkcje w złożonych tradycjach pogrzebowych i przodkowych Ga-Adangbe, choć dokładne kontekstualne rytuały, w których były używane, pozostają częściowo niejasne ze względu na ograniczoną dokumentację terenową i niedobór zachowanych przykładów.

Rzeźby zazwyczaj wykonane są z drewna i charakteryzują się wyróżniającym się profilem stylistycznym: postacie stoją wyprostowane, często w symetrycznych pozach, z frontalnym ustawieniem i ramionami blisko ciała. Twarze wyróżniają się wyraźnymi cechami, takimi jak duże, migdałowate oczy, spłaszczone nosy i szerokie usta, często przedstawione z zamierzonym poczuciem abstrakcji. Głowy mogą wydawać się przeskalowane w stosunku do ciała, co jest powszechną strategią proporcji w rzeźbie zachodnioafrykańskiej, mającą na celu podkreślenie mądrości, siły lub tożsamości. Znaki scarifikacji i detale fryzur mogą również występować, odzwierciedlając lokalne preferencje estetyczne i społeczne oznaczenia.

Te pary figur są rozumiane jako reprezentacje idealizowanych przodków lub duchowych duplikatów, a ich parowanie ma symbolizować harmonię, płodność i ciągłość między pokoleniami. Obecność zarówno postaci męskich, jak i żeńskich podkreśla znaczenie uzupełniania się płci w kosmologii Ga i strukturze pokrewieństwa. W niektórych interpretacjach figury mogą pełnić funkcję upamiętniających portretów zmarłych, choć stylizacja sugeruje cel symboliczny, a nie naturalistyczny. Ich obecność w kontekstach pogrzebowych prawdopodobnie miała na celu zapewnienie bezpiecznego przejścia zmarłego do świata przodków lub utrzymanie równowagi między żywymi a umarłymi.

Chociaż te rzeźby czasami łączone są z szerzej znanymi tradycjami pogrzebowymi Ga, w tym złożonymi trumnami i obiektami upamiętniającymi, figury Prampram wyróżniają się wyszukanym rzeźbiarskim wykończeniem i funkcją metafizyczną. Niektóre z nich noszą ślady pigmentu lub powierzchniowych wykończeń, co wskazuje na ich umiejscowienie w domowych lub świątynnych przestrzeniach, gdzie mogły otrzymywać ofiary lub libacje.

Ponieważ tak niewiele rzeźb Prampram trafiło do kolekcji publicznych, ich klasyfikacja często opierała się na ustnych historiach i porównaniach stylistycznych z pokrewnymi tradycjami wśród sąsiednich grup przybrzeżnych, w tym Ewe i Dangme. Attrybucja jest dodatkowo utrudniona przez historyczny ruch artystów i idei na południu Ghany, szczególnie w okresie kolonialnym i wczesnym postkolonialnym.

Naukowe opracowanie tych rzeźb pozostaje ograniczone, choć ich obecność w wybranych kolekcjach muzealnych oraz okazjonalne odniesienia w etnografiach ghańskich potwierdzają ich wartość kulturową i historyczną. Jako fizyczne świadectwa wierzeń przodków Ga-Adangbe, rzeźby par Prampram oferują unikalną perspektywę na lokalne wyrażenia płci, pamięci i rytuałów.

Odniesienia:
Cole, Herbert M. i Doran H. Ross. Sztuka Ghany. Museum of Cultural History, University of California, Los Angeles, 1977.
Arhin, Kwame. „Historia polityczna i kulturowa ludu Ga.” Transakcje Towarzystwa Historycznego Ghany, tom 15, 1974, s. 1–24.
Nooter, Mary H. i Allen F. Roberts. Memory: Luba Art and the Making of History. Muzeum Sztuki Afrykańskiej, 1996.

CAB28320

Wysokość: 118 cm / 118 cm
Waga: 4,3 kg / 4,1 kg