Een bronzen beeldhouwwerk - Ife - Nigeria

Een fragmentair echtpaar uit Ife, één been ontbreekt.

Gerelateerde exemplaren, 'Ife', Frank Willet, 1957, pagina 37, plaat 10, met een fragmentarisch, vergelijkbaar exemplaar, dat werd gevonden in Ita Yemoo, 1957, achterkant, pagina 75, plaat III, tekst op locatie 72.

Dit beeldhouwwerkpaar illustreert de visuele vocabulaire van koninklijke autoriteit in Yoruba-kunst.
De uitgebreide hoofdtooi identificeert de mannelijke figuur als de Ooni, spiritueel en politiek leider van Ile Ife, en de vrouwelijke figuur als de Queen Mother, een rol met aanzienlijke invloed binnen Yoruba-hofsystemen. De Ooni houdt een hoorn vast, een krachtig symbool van goddelijke koningschap, terwijl de vrouw een gestileerde hand draagt, een symbool van rituele macht dat door heel het zuidelijke Nigeriaanse kosmologieën wordt gevonden.

Hoewel vaak geïnterpreteerd als een getrouwd stel, suggereert vergelijkende stilistische en iconografische analyse een meer institutionele interpretatie. In plaats van de nadruk te leggen op huwelijksbanden, toont de voorstelling waarschijnlijk de Ooni en de Queen Mother als aanvullende bronnen van autoriteit. Deze interpretatie wordt ondersteund door de gelijke proporties van de figuren, de symmetrie in hun kleding en de evenwichtige verdeling van regalia die met heerschappij geassocieerd worden. Gezichtskenmerken markeren geslachtsverschillen, maar beide figuren worden weergegeven met gelijke visuele zwaarte, wat het idee van gelijkheid in plaats van hiërarchie versterkt.

Een bijzonder kenmerkend motief dat voorkomt in de kunst van Ile Ife en Benin is de verwikkeling van ledematen. Terwijl het verbinden van armen een vertrouwd gebaar van eenheid blijft, kan de verwikkeling van benen voor hedendaagse kijkers onbekend lijken. Deze houding duidt niet op fysieke intimiteit, maar wijst op gedeelde verplichtingen en structurele onderlinge afhankelijkheid. Het linkerbeen van de Ooni wikkelt zich om het rechterbeen van de vrouwelijke figuur, wat de onlosmakelijkheid symboliseert van hun respectieve rollen in het in stand houden van de kosmische en politieke orde.

In plaats van een letterlijke weergave van verwantschap, codeert het werk een complexe wereldbeschouwing waarin leiderschap relationeel, gendergebonden en ritueel in balans is. De sculptuur visualiseert aldus een systeem van dubbele soevereiniteit dat diep verankerd is in Yoruba-denken en -praktijk.

In de Beninse kunst staat de afbeelding van een zoon in relatie tot zijn moeder vaak centraal in de rol van de koningin-moeder, bekend als de Iyoba. De Iyoba had een prestigieuze positie in het Koninkrijk Benin, vooral nadat haar zoon de troon besteeg als Oba (koning).

Kunstwerken eren vaak de Iyoba vanwege haar rol in het baren en ondersteunen van de Oba. Hoewel de zoon niet altijd direct naast de moeder wordt afgebeeld, wordt zijn aanwezigheid gesuggereerd door haar verhoogde status en rijke regalia. Bronzen hoofden van de Iyoba bijvoorbeeld, tonen haar met uitgebreide koraal kralenhoofdbanden en koninklijke symbolen, wat haar macht en verbondenheid met de koning benadrukt.

In sommige plaquettes en beeldhouwwerken kunnen kleinere figuren de jonge Oba, bedienden of symbolen van koninklijke macht vertegenwoordigen, wat de belangrijkheid van de moederband benadrukt bij het legitimeren van het koningschap. De moeder is niet slechts een biologische ouder, maar een bron van koninklijke macht, en Benin-kunst gebruikt visuele taal.

De vraag over de fundamentele datering - nog steeds een van de hoofdvragen van het Benin-onderzoek - benadert Wolf echter altijd zeer zorgvuldig en met respect. Hij maakt duidelijk dat het open moet blijven, of zijn kennis daadwerkelijk voldoende aanwijzingen biedt voor de individuele, onafgebroken datering van de Bronzen. "Sylvia Dolz, Treasures of Africa / Benin, de schenking Baessler, Museum für Völkerkunde Dresden, 2006, pagina 13."

De genoemde Siegfried Wolf was een wetenschapper en etnoloog, betoogt Sylvia Dolz dat noch de natuurwetenschappen (vooral TL- en metallurgische analyse) noch een kunsthistorische / stilistische methode op zichzelf nuttige resultaten opleveren wat leeftijdsbepaling betreft. Alleen een combinatie van verschillende beoordelingen kan tot nuttige resultaten leiden. Dit is de heersende opvatting in de wetenschap en literatuur, men zou het ook de mening van degenen die domineren kunnen noemen. De toekomst zal uitwijzen welke opvatting zal zegevieren.

Niet-bindende TL-analyse 310 jaar, +/- 24,3 %

In de afgelopen 15 jaar hebben we twee vergelijkbare exemplaren verkocht met verschillende stilistische kenmerken, één op de Ife- en Benin-tentoonstelling zes jaar geleden, duidelijk van dezelfde kunstenaar. Dit exemplaar was te zien op onze tentoonstelling in 2019 (laatste foto-sequentie).