Een houten masker - Baule - Ivoorkust (Zonder minimumprijs)

Een Baule Koninklijk masker verzameld in de Didieville-regio, Ivoorkust, met een mannelijke figuur erop gemaakt. Tekenen van ritueel gebruik en ouderdom. Incl. standaard.

Baule koninklijke maskers uit Ivoorkust staan centraal in het ceremoniële, spirituele en esthetische leven van de Baule-bevolking. Deze maskers vallen in verschillende categorieën, die hun gebruik in uiteenlopende rituele en performatieve contexten weerspiegelen. Onder de meest betekenisvolle zijn de heilige bo nun amuin-maskers en de portretgezichten, bekend als ndoma. Hoewel elk type verschillende doeleinden dient en in verschillende rituele settings wordt gebruikt, drukken beide de kernidealen van de Baule uit: schoonheid, kracht, morele orde en sociale harmonie.
De bo nun amuin-masker vertegenwoordigt krachtige en beschermende bosgeesten die het dorp bewaken en de spirituele orde handhaven. Deze maskers zijn vaak groot, indrukwekkend en agressief van uiterlijk. Ze kenmerken zich meestal door gehorneerde of dierachtige elementen—zoals uitpuilende slagtanden, open kaken met gebeitelde tanden en brede, starende ogen—ontworpen om angst en respect op te wekken. De maskers worden uit hout gesneden en vaak bedekt met lagen offeringsmaterialen—bloed, olie of klei—wat ze een donker, gekorst oppervlak geeft. Hun gebruik is beperkt tot ingewijde mannen; ze worden als gevaarlijk beschouwd en bewaard in afgelegen bosheiligdommen. Ze verschijnen alleen bij serieuze rituele gelegenheden, zoals begrafenissen van ouderen of maskerdansers, of wanneer het dorp onder spirituele dreiging staat. De danser die de bo nun amuin-masker draagt, doet vaak ook een volledig lichaam kostuum aan van raffia en andere organische materialen, wat een overweldigende en bovennatuurlijke aanwezigheid creëert.
Daarentegen zijn ndoma-maskers portretmaskers die worden gebruikt in entertainment en herdenkingsmaskerfestivals die bekend staan als mblo of gbagba. Deze maskers zijn niet heilig op dezelfde manier als de bo nun amuin, en ze worden meer openbaar uitgevoerd, vaak tijdens festiviteiten of ceremonies die individuen binnen de gemeenschap eren. Een ndoma-masker beeldt een specifieke persoon af—meestal iemand die bekend staat om wijsheid, schoonheid of gemeenschapsdienst—and vangt een geïdealiseerde versie van hun gelaatstrekken. Deze maskers worden gekenmerkt door gladde, gepolijste oppervlakken, neerwaarts gekeerde amandelvormige ogen, delicaat uitgehakte littekens en uitgebreide kapsels die de echte Baule-kapsels weerspiegelen. Ondanks hun herdenkingsfunctie zijn ze geen naturalistische portretten; ze vertalen in plaats daarvan sociale en morele deugden in visuele vorm. De persoon die door het masker wordt geëerd, kan aanwezig zijn bij de uitvoering, terwijl hij toekijkt hoe zijn geïdealiseerde gelijkenis wordt gevierd door dansers, muzikanten en de bredere gemeenschap.
De esthetische principes die ten grondslag liggen aan beide soorten maskers zijn diep geworteld in de Baule-cultuur. Formele schoonheid—gedefinieerd door balans, symmetrie, terughoudendheid en helderheid—is nooit los te zien van ethische waarde. Een masker dat 'mooi' is, manifesteert het juiste karakter: beheerst, eervol, sociaal verantwoordelijk. In die zin zijn Baule-maskers niet zomaar kunstobjecten of hulpmiddelen voor performance; het zijn visuele uitingen van sociale filosofie. Ze uiten niet alleen hoe mensen zouden moeten kijken, maar ook hoe ze zich zouden moeten gedragen en hoe ze herinnerd moeten worden.
Historisch gezien maakten Baule-koninklijke en heilige maskers deel uit van een breder complex van rituele kunsten dat beeldhouwkunst, dans, muziek en mondelinge vertellingen omvatte. De maskers functioneerden binnen netwerken van geloof die de voorouders, de bosgeesten en de morele orde van de gemeenschap omvatten. In koloniale en postkoloniale periodes werden veel Baule-maskers verzameld en verkocht, vaak verwijderd uit hun oorspronkelijke rituele context. Desalniettemin blijven hun ontwerp, vakmanschap en symboliek invloed uitoefenen op zowel lokale praktijken als internationale percepties van Afrikaanse kunst. Vooral de portretmaskers werden in het bijzonder zeer gewild bij Europese kunstenaars en verzamelaars uit het begin van de 20e eeuw, die werden aangetrokken door hun sereniteit en abstractie.
Tegenwoordig worden Baule-maskers tentoongesteld in museumcollecties over de hele wereld, waar ze niet alleen worden bestudeerd als artistieke meesterwerken, maar ook als vensters naar een sterk ontwikkeld cultureel systeem. Toch blijven binnen de Baule-gemeenschappen zelf de diepere betekenissen van deze objecten bestaan — als herinneringen aan voorouderlijke macht, gemeenschapsethiek en de blijvende rol van performance in het vormen van identiteit.

Referenties:
Susan Mullin Vogel, Baule: Afrikaanse kunst – Westerse ogen, Yale University Press, 1997.
Susan Mullin Vogel, Kunst van de Baule: Afrikaanse kunst uit Ivoorkust, Museum voor Afrikaanse Kunst, 1990.
Alfred Métraux, “De maskers van de Baoulé,” Journal de la Société des Africanistes, 1935.
Bernard Dadié, De Baoulé-legende, Présence Africaine, 1972.
Het Metropolitan Museum of Art, Afrikaanse Kunstcollectie – Baule Maskers.
Museum Rietberg Zürich, catalogusvermeldingen van Baule-maskers.
Art Institute of Chicago, “Vrouwelijk gezichtsmasker (Ndoma), Baule People”.

CAB17874

Hoogte: 42 cm zonder standaard