Oud-Romeins Marmer Telamon in de vorm van een satyr. 1e eeuw v.Chr. - 1e eeuw n.Chr. Hoogte 53 cm.

Telamon in de vorm van een satyr.

Oud-Romeinse, 1e eeuw voor Christus - 1e eeuw na Christus.

Marmer.

53 cm hoogte.

Goede staat. Zonder restauraties.

Herkomst:

- J. J. Klejman, New York, voor 1969.
- Privécollectie, New York, verworven van het bovenstaande op 14 november 1969, VS. Een kopie van de aankoopfactuur is bijgevoegd.

Beschrijving:

Een Romeinse telamon uit marmer, met de ronde figuur van een ondermaatse satyr, wiens schouders het gewicht dragen van de architraaf of het kapitool dat oorspronkelijk de top vormde. Een telamon (letterlijk 'de drager' in het Grieks) is een figuurlijke kolom of pilaar, dat wil zeggen een beeldhouwwerk dat fungeert als architectonisch steunpunt. Ook wel een atlantes genoemd, het is de mannelijke variant van de caryatid. In dit geval neemt de telamon de vorm aan van een jonge satyr met een slanke, atletische bouw, die zijn hoofd buigt onder het gewicht dat hij op zijn schouders draagt, dat lijkt op de figuur van een panter, waarvan de profiel van het hoofd zichtbaar is, met de tanden zichtbaar, en een klauw rustend op het rechter schouderblad van de satyr. De panter is een dier dat direct verbonden is met de god Dionysus, en daarmee ook met de satyrs en maenaden, leden van zijn gevolg (fig. 1). Vanuit de smalle pilaar die aan de rug van de figuur vastzit, groeien enkele takken uit in bas-reliëf, die zijn torso links omarmen.

Het gezicht van de satyr is ideaal, met zachte gelaatstrekken en afgeronde wangen en kin, omlijst door de dikke krullen van zijn korte haar. De spanning van het dragen van het gewicht wordt weerspiegeld in de zacht gefronste wenkbrauw en de halfopen, volle lippen. Hetzelfde geldt voor de spieren van de buik, die natuurlijk aanspannen terwijl de bovenkant van de romp naar voren leunt. De rechterarm wordt ook naar voren gebracht, uitgestrekt of gebogen, terwijl de linkerarm naar achteren wordt getrokken om de inclinatie van het lichaam te compenseren. De rechterheup ligt iets hoger dan de linker, wat wijst op een algemene contrapposto-positie, waarbij het linkerbeen het gewicht van het lichaam ondersteunt en het rechterbeen iets naar voren staat.

Het beeld van de satyr dat geassocieerd wordt met de functie van architecturale ondersteuning of meubilair heeft zijn belangrijkste representatie in de beelden van de satyr Marsias, die door Apollo levend werd geschild, vastgebonden aan een boom, omdat hij het waagde hem uit te dagen (fig. 2). Er zijn enkele bijzonder vroege Italische voorbeelden bekend, zoals de terracotta steunstukken gevonden in Fregellas en gedateerd op de 3e eeuw v.Chr. (fig. 3). Vooral relevant, vanwege hun monumentale aard en de kwaliteit van hun beeldhouwkunst, zijn de vier Romeinse Atlanteaanse satyrs die bewaard worden in het Louvre (fig. 4), die gebaseerd zijn op de Sileni die het Theater van Dionysos in Athene sierden.

In Griekenland werden satyrs mythologische wezens die meestal werden afgebeeld met een dierachtig uiterlijk, met geiten- of paardenbenen en -oren, horens en staarten, en vaak ithyphallic. Af en toe werden deze wezens echter afgebeeld als mooie jonge mannen, zoals in Praxiteles' Satyr in Repose. Samen met de maenaden vormen de satyrs de gevolgschap die de god Dionysus vergezelt, hoewel ze ook met de god Pan kunnen worden geassocieerd. Sommige tradities beschouwen Silenus als de vader van de satyrstam. De drie oudste hiervan, genaamd Maron, Leneus en Astreo, waren dezelfde als hun vader, en werden daarom ook wel Silenus genoemd. Volgens sommige versies van de mythe waren zij de vaders van de satyrs, die dus de kleinzonen van Silenus waren. De drie Silenus maakten deel uit van Dionysus' gevolg toen hij naar India reisde en, in feite, was Astreo de koetsier van zijn wagen.

In Rome was de equivalent van de satyr de faun, boswezens met horens en geitenhoeven. Zij waren de kinderen van Faunus, die werd geïdentificeerd met de Griekse Pan, de god van de velden en bossen, beschermer van de kuddes, die hij vruchtbaarder maakte en beschermde tegen ongedierte. In een andere aspect werd Faunus beschouwd als een profetische god die de toekomst onthulde door middel van stemmen die in de bossen werden gehoord of via dromen; hij werd soms verantwoordelijk gehouden voor nachtmerries. Hij werd afgebeeld als een man met een wellustige aard, die voortdurend de nimfen van het bos achtervolgde. Men dacht dat hij soms toverspreuken kon uitspreken over boeren, zodat zij hun lichamen met bepaalde beschermende kruiden wreven.

Bibliografie

- ELVIRA BARBA, M.A. Arte y Mito. Manual de iconografía clásica. Silex. 2008.
- GRUMMON, E. de. “Bacchische beeldspraak en cultuspraktijken in het Romeinse Italië”, in The Villa of the Mysteries in Pompeii: Ancient Ritual, Modern Muse. Kelsey Museum of Archaeology en het Museum of Art van de Universiteit van Michigan. 2000. pp. 73-83.
KLEINER, D.E. Romeinse beeldhouwkunst. Yale University Press. 1992.
- KLINE, L.K.; ELKINS, N.T. The Oxford Handbook of Roman Imagery and Iconography. Oxford University Press. 2022.

Parallels

Figuur 1 Fragment van een muurreliëf met een jonge satyr die een panterhuid draagt. Romeinse Rijk, ca. 150-250 n.Chr. Marmer, 68,58 x 57,15 cm. British Museum, Londen, inv. 1868,0620.25.

Figuur 2: Tafelvoet met afbeelding van Marsias. Laat-Hellenistische of Romeinse periode, 1e eeuw v.Chr. - 1e eeuw n.Chr. Marmer, 69 cm hoog. British Museum, Londen, inv. 1838,1201.1.

Fig. 3 Telamon met satyr. Fregelas, Italië, 3e eeuw v.Chr. Terracotta, 86 cm hoog. Musée du Louvre, Parijs, inv. Cp 5201.

Fig. 4 Vier telamons in de vorm van een satyr. Romeinse Rijk, 2e eeuw na Christus. Marmer, ongeveer 230 cm hoog. Musée du Louvre, Parijs, inv. MR 183-186; N 741-744; Ma 597-600.








Notities:

Het stuk bevat een authenticiteitscertificaat.
- Het stuk bevat de Spaanse exportvergunning (paspoort voor de Europese Unie). Als het stuk bestemd is voor buiten de Europese Unie, moet een vervangende exportvergunning worden aangevraagd, wat maximaal 1-2 weken kan duren.
De verkoper garandeert dat hij dit stuk heeft verkregen in overeenstemming met alle nationale en internationale wetgevingen met betrekking tot het eigendom van cultureel erfgoed. Provenantverklaring gezien door Catawiki.
#VerzamelaarsFair25