Oud-Egyptisch Faience Ushebti. Derde Tussenperiode, 1069 - 525 v.Chr. 9,4 cm hoog.

Ushebti.

Het oude Egypte, Derde Tussenperiode, 1069-525 v.Chr.

Faience.

9,4 cm hoogte.

Provenance: Privécollectie, Frankrijk. Verworven bij verschillende veilinghuizen van de jaren zeventig tot 2010.

Goede staat.



Ushabti werden gemaakt met behulp van een originele bi-vals mal. Nadat de twee delen waren samengevoegd en de ruwe randen waren verwijderd, en terwijl het materiaal nog vochtig was, werden de details van het beeldje bijgewerkt en werden de kolommen gemarkeerd waarop de hiërogliefen zouden worden ingekerfd. Dit betekende dat elk ushabti uniek was, zelfs al kwamen ze uit dezelfde mal.

Het materiaal dat werd gebruikt voor de vervaardiging van deze ushabti is faience, bestaande uit fijn zand dat wordt gebonden met natriumcarbonaat en natriumbicarbonaat, gewonnen uit natron. Bij 950 graden Celsius gebakken, geeft het mengsel een glazuurachtige afwerking met de carbonaatverbindingen die een glasachtige oppervlak vormen. Het was een eenvoudige procedure en daarom niet kostbaar. De groene en blauwe tinten werden bereikt door de toevoeging van enkele gram koperoxide, gewonnen uit malachiet of azuriet. De rode tinten werden verkregen met ijzeroxide, de intense blauwen met kobalt, en het zwart door het mengen van ijzeroxide en magnesiumoxide met water. Alles wat nodig was, was het schilderen van de gekozen details in de geselecteerde kleur met een kwast voordat het bakken plaatsvond.

Het Egyptisch hiernamaals werd gezien als een spiegel van de echte wereld, waar zowel goed als kwaad hun plaats hadden. Zij die onrechtvaardig of slecht waren, werden voor eeuwig gestraft, terwijl de rechtvaardigen genoten van een comfortabel bestaan, reisend met de zonnegod. Toch waren de overledenen die zo gezegend waren, nog steeds verplicht om menselijke verantwoordelijkheden en behoeften te vervullen, zoals ze dat in het leven moesten doen. Hun behoefte aan voedsel en drank in het hiernamaals was een constante zorg. Als ze verplicht waren om te werken op de Velden van Aaru, in het Rijk der Doden, en als leden van een samenleving die een hiërarchie was, geregeerd door de goden, dan moest iedereen – mannen en vrouwen, heren en dienaren, koningen en koninginnen – bereid zijn om de gewassen te cultiveren, zaaien en oogsten.

In de wereld van de levenden werden deze basisproductietaken uitgevoerd door de lagere klassen in de samenleving. Om dit lot te vermijden, zochten de Egyptenaren naar een magische oplossing: ze creëerden een of meer beelden van zichzelf om te kunnen overhandigen aan de gezanten van de heersende god, Osiris, wanneer deze de overledene riepen om zijn verplichtingen na te komen. Deze beeldjes, geplaatst tussen de grafgiften in het graf, waren beelden die zowel de meester als de dienaar vertegenwoordigden.

Ze staan bekend onder de naam ushabtis, een term die afkomstig is van sabty of shabty, afgeleid van Sawab, wat overeenkomt met het Griekse woord 'persea', een heilige boom waarvan het hout de oude Egyptenaren gebruikten om deze begrafenisbeeldjes te maken. Het was tijdens de Derde Tussentijd, in de 21e dynastie, rond 1080 v.Chr., dat ze begonnen de term wsbty te gebruiken, dat wil zeggen 'ushebty'. Vanaf dat moment werd de naam 'ushabti', afgeleid van het werkwoord wsb dat 'antwoorden' betekent, gebruikt om te verwijzen naar 'hij die antwoordt'.

Het gebruik van ushabtis werd vanaf de Eerste Tussentijd in de begrafenissen in het Oude Egypte geïntegreerd. Hun gebruik nam toe tijdens het Middenrijk, de periode waarin de Egyptenaren begonnen met het schrijven van een spreuk in de Coffin Texts, nummer 472, zodat de ushabtis zouden antwoorden op de oproep: "De gerechtigde N. zegt ‘O ushabti, toegewezen aan N, als N wordt opgeroepen om werk te doen, of als N een onaangename taak wordt opgedragen, zoals voor elke man zijn plicht, moet je zeggen ‘Ik ben hier’. Als N wordt geroepen om toezicht te houden op degenen die daar werken, de nieuwe velden ploegen om de aarde te breken, of zand over te varen in een boot van oost naar west, dan zeg je ‘Ik ben hier’. De gerechtigde N."

Deze spreuk of uitspreekwoord werd verder ingeschreven op ushabtis, en in de meeste gevallen lijkt het daar gegraveerd te zijn. Vanaf het Nieuwe Rijk werden veel innovaties geïntroduceerd. Voorbeelden met teksten begonnen zich te verspreiden. Sommige hiervan waren wat langere teksten uit Hoofdstuk VI van het Boek der Doden. Toch geeft de tekst in veel gevallen simpelweg de naam van de overledene weer, of een basisuitspraak, met de naam van een familielid of de functies die hij bekleedde.

Ushabti's werden aanvankelijk vooral gemaakt van was, later van hout, en tegen het einde van het Middenrijk verschenen ze in steen. Vanaf het Nieuwe Rijk was faience het meest gebruikte materiaal. We weten dat ze in veelvoud werden geproduceerd dankzij mallen die bewaard zijn gebleven, en waarbij in sommige gevallen de gegraveerde teksten onafgewerkt waren, omdat de naam van de eigenaar ontbrak. De populairste vorm was die van de mummie, totdat in het einde van Dynastie XVIII figuren werden geïntroduceerd die versierd waren met alledaagse kleding. Veel van hen droegen werktuigen voor het werken op het veld, zoals een mand, een schop of een pikhouweel, als verwijzing naar de taak die hen in het hiernamaals te wachten stond, en als symbolische representatie van hun meester. De iconografie, teksten, materialen, kleuren en hun plaatsing in het graf konden andere symbolische betekenissen suggereren.

Soms werden ze in houten kisten geplaatst, die ofwel eenvoudig waren of met verfijnde versieringen. In het Nieuwe Rijk werden ze in miniatuur sarcofagen geplaatst.
Hoewel ze aanvankelijk werden beschouwd als kopieën van de overledene, werden de ushabti's in het Nieuwe Rijk en later gezien als dienaren of een soort slaaf, en om die reden werden ze in massa geproduceerd. Er waren zowel vrouwen als mannen, waaronder specialisten in verschillende activiteiten. Soms stonden ze onder toezicht van opzichters, die zich onderscheidden door het gebruik van een kilt. Dit was het geval bij de farao Tutankhamun: hij had driehonderdvijfenzestig ushabti's onder zijn bevel, één voor elke dag van het jaar; drieëndertig opzichters, één voor elk team van tien arbeiders; en twaalf hoofdopzichters, één voor elke maand van het jaar. Dit kwam uit op in totaal vierhonderddertien dienaren in het Hiernamaals. De angst om de taken uit te voeren die Osiris van de doden eiste, betekende dat in sommige graven zelfs ushabti's aanwezig waren die als vervangers of stand-ins konden dienen, indien nodig, voor de hoofdpersonen.

Het is logisch te denken dat geen enkele farao deze taak persoonlijk zou willen uitvoeren, en dus werd op het noodzakelijke moment de uitspraak die op het lichaam van de ushabti was geschreven, voorgelezen zodat dit object leven kreeg om op de oproep te reageren, ter vervanging van de farao in het werk.





Notities:

Het stuk bevat een authenticiteitscertificaat.
- Het stuk bevat de Spaanse exportvergunning (paspoort voor de Europese Unie). Als het stuk bestemd is voor buiten de Europese Unie, moet een vervangende exportvergunning worden aangevraagd, wat maximaal 1-2 weken kan duren.
De verkoper garandeert dat hij dit stuk heeft verworven volgens alle nationale en internationale wetten met betrekking tot het eigendom van cultureel erfgoed. Verklaringen over herkomst gezien door Catawiki.